Τι είναι τα νομίσματα fiat;
Με απλά λόγια, τα νομίσματα fiat είναι νόμιμη προσφορά χρήματος που αντλεί την αξία της από την κυβέρνηση έκδοσής του και όχι από ένα φυσικό αγαθό ή εμπόρευμα. Η ισχύς της κυβέρνησης που καθορίζει την αξία του νομίσματος fiat είναι βασική σε αυτό το είδος χρήματος. Οι περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν το σύστημα νομισμάτων fiat για να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες, να επενδύουν και να αποταμιεύουν. Τα νομίσματα fiat αντικατέστησαν τον χρυσό κανόνα και άλλα συστήματα βασισμένα σε εμπορεύματα για τον καθορισμό της αξίας της νόμιμης προσφοράς χρήματος.
Η άνοδος των νομισμάτων fiat
Τα νομίσματα fiat δημιουργήθηκαν πριν από αιώνες στην Κίνα. Η επαρχία Σετσουάν άρχισε να εκδίδει χαρτονομίσματα κατά τον 11ο αιώνα. Στην αρχή, μπορούσαν να ανταλλάσσονται για μετάξι, χρυσό ή ασήμι. Αλλά όταν ο Kublai Khan πήρε την εξουσία, καθιέρωσε ένα σύστημα νομισμάτων fiat κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα. Οι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι αυτό το χρήμα συνέβαλε στην πτώση της Μογγολικής Αυτοκρατορίας, με την παρακμή της να οφείλεται κυρίως στις υπερβολικές δαπάνες και τον υπερπληθωρισμό.
Τα νομίσματα fiat χρησιμοποιήθηκαν, επίσης, στην Ευρώπη κατά τον 17ο αιώνα και υιοθετήθηκαν από την Ισπανία, τη Σουηδία και την Ολλανδία. Το σύστημα απέτυχε στη Σουηδία και η κυβέρνηση το εγκατέλειψε τελικά για τον ασημένιο κανόνα. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο αιώνων, η Νέα Γαλλία στον Καναδά, οι Αμερικανικές Αποικίες και, στη συνέχεια η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση των ΗΠΑ πειραματίστηκαν, επίσης, με νομίσματα fiat με ανάμεικτα αποτελέσματα.
Τον 20ο αιώνα, οι ΗΠΑ είχαν επιστρέψει στη χρήση νομισμάτων βασισμένων σε εμπορεύματα σε κάπως περιορισμένη βάση. Το 1933, η κυβέρνηση έβαλε τέλος στην πρακτική της ανταλλαγής χαρτονομισμάτων με χρυσό. Το 1972, υπό τον Πρόεδρο Νίξον, οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν εντελώς τον χρυσό κανόνα, οριστικοποιώντας την κατάρρευσή του σε διεθνή κλίμακα και σηματοδοτώντας τη μετάβαση στο σύστημα νομισμάτων fiat. Αυτό οδήγησε στη χρήση νομισμάτων fiat σε όλο τον κόσμο.
Νομίσματα fiat έναντι χρυσού κανόνα
Το σύστημα του χρυσού κανόνα επέτρεπε τη μετατροπή χαρτονομισμάτων σε χρυσό. Στην πραγματικότητα, όλα τα χαρτονομίσματα υποστηρίζονταν από μια πεπερασμένη ποσότητα χρυσού που κατείχε η κυβέρνηση. Σύμφωνα με ένα νομισματικό σύστημα βασισμένο σε εμπορεύματα, οι κυβερνήσεις και οι τράπεζες μπορούσαν να εισαγάγουν νέο χρήμα στην οικονομία μόνο εάν κατείχαν ίση αξία σε αποθέματα χρυσού. Αυτό το σύστημα περιόριζε την ικανότητα της κυβέρνησης να δημιουργεί χρήμα και να αυξάνει την αξία του νομίσματός της με βάση αποκλειστικά οικονομικούς παράγοντες.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το σύστημα νομισμάτων fiat, το χρήμα δεν μπορεί να μετατραπεί σε οτιδήποτε άλλο. Με τα νομίσματα fiat, οι αρχές μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την αξία του νομίσματός τους και να το συνδέσουν με τις οικονομικές συνθήκες. Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών τους έχουν πολύ μεγαλύτερο έλεγχο στα νομισματικά συστήματα. Μπορούν να ανταποκριθούν σε διάφορα χρηματοοικονομικά γεγονότα και κρίσεις με διαφορετικά εργαλεία, όπως η δημιουργία τραπεζικών κλασματικών αποθεματικών και η εφαρμογή ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι υποστηρικτές του χρυσού κανόνα υποστηρίζουν ότι ένα νομισματικό σύστημα που βασίζεται σε εμπορεύματα είναι πιο σταθερό, επειδή υποστηρίζεται από κάτι που έχει υλική υπόσταση και είναι πολύτιμο. Οι υποστηρικτές ων νομισμάτων fiat αντιτείνουν ότι οι τιμές του χρυσού είναι κάθε άλλο παρά σταθερές. Σε αυτό το πλαίσιο, η τιμή ή η αξία τόσο των νομισμάτων που βασίζονται σε εμπορεύματα όσο και των νομισμάτων fiat μπορεί να κυμαίνεται. Αλλά με ένα σύστημα νομισμάτων fiat, η κυβέρνηση έχει μεγαλύτερη ευελιξία να δρα όταν υπάρχει οικονομική έκτακτη ανάγκη.
Μερικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης νομισμάτων fiat
Οι οικονομολόγοι και άλλοι χρηματοοικονομικοί εμπειρογνώμονες δεν στηρίζουν ομόφωνα τα νομίσματα fiat. Οι υπερασπιστές και οι αντίπαλοι υποστηρίζουν με πάθος τα υπέρ και τα κατά αυτού του νομισματικού συστήματος.
Σπανιότητα: Τα νομίσματα fiat δεν επηρεάζονται και δεν περιορίζονται από τη σπανιότητα ενός φυσικού εμπορεύματος, όπως ο χρυσός.
Κόστος: Η παραγωγή νομισμάτων fiat είναι οικονομικότερη από το χρήμα που βασίζεται σε εμπορεύματα.
Ανταπόκριση: Τα νομίσματα fiat δίνουν στις κυβερνήσεις και στις κεντρικές τους τράπεζες την ευελιξία να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές κρίσεις.
Διεθνές εμπόριο: Τα νομίσματα fiat χρησιμοποιούνται σε χώρες σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας τα μια αποδεκτή μορφή χρήματος για το διεθνές εμπόριο.
Ευκολία: Σε αντίθεση με τον χρυσό, τα νομίσματα fiat δεν εξαρτώνται από φυσικά αποθέματα που απαιτούν αποθήκευση, προστασία, παρακολούθηση και άλλες δαπανηρές απαιτήσεις.
Καμία εγγενής αξία: Τα νομίσματα fiat δεν διαθέτουν καμία εγγενή αξία. Αυτό επιτρέπει στις κυβερνήσεις να δημιουργούν χρήμα από το τίποτα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερπληθωρισμό και να κατάρρευση του οικονομικού τους συστήματος.
Ιστορικά επικίνδυνα: Ιστορικά, η εφαρμογή συστημάτων νομισμάτων fiat έχει, συνήθως, οδηγήσει σε οικονομικές καταρρεύσεις, γεγονός που δείχνει ότι αυτά τα συστήματα ενέχουν ορισμένους κινδύνους.
Νομίσματα fiat έναντι κρυπτονομισμάτων
Τα νομίσματα Fiat και τα κρυπτονομίσματα έχουν κάποια κοινά, καθώς κανένα από τα δύο δεν υποστηρίζεται από φυσικό εμπόρευμα - αλλά εκεί τελειώνουν οι ομοιότητές τους. Ενώ το χρήμα fiat ελέγχεται από κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, τα κρυπτονομίσματα είναι ουσιαστικά αποκεντρωμένα, σε μεγάλο βαθμό λόγω ενός κατανεμημένου ψηφιακού καθολικού που ονομάζεται blockchain.
Μια άλλη αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο νομισματικών συστημάτων είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργείται καθεμία από αυτές τις μορφές χρήματος. Το Bitcoin, όπως και τα περισσότερα κρυπτονομίσματα, έχει ελεγχόμενη και περιορισμένη προσφορά. Αντίθετα, οι τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν χρήματα fiat από το τίποτα, σύμφωνα με τις οικονομικές ανάγκες που κρίνουν ότι έχει ένα έθνος.
Ως ψηφιακή μορφή χρήματος, τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν αντίστοιχη φυσική μορφή και δεν έχουν σύνορα, γεγονός που τα καθιστά λιγότερο περιοριστικά για παγκόσμιες συναλλαγές. Επιπλέον, οι συναλλαγές είναι μη αναστρέψιμες και η φύση των κρυπτονομισμάτων καθιστά την παρακολούθηση πολύ πιο δύσκολη σε σύγκριση με το σύστημα fiat.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αγορές κρυπτονομισμάτων παρουσιάζουν μερικές φορές μεγαλύτερη μεταβλητότητα από τις παραδοσιακές αγορές. Αυτός είναι πιθανώς ένας από τους λόγους για τους οποίους τα κρυπτονομίσματα δεν είναι ακόμη παγκοσμίως αποδεκτά, αλλά καθώς η οικονομία των κρυπτονομισμάτων μεγαλώνει και ωριμάζει, η αστάθεια πιθανότατα θα μειωθεί.
Συμπεράσματα
Το μέλλον και των δύο αυτών μορφών νομισμάτων δεν είναι σε καμία περίπτωση βέβαιο. Ενώ τα κρυπτονομίσματα έχουν ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουν και σίγουρα θα αντιμετωπίσουν πολύ περισσότερες προκλήσεις, η ιστορία των νομισμάτων fiat καταδεικνύει τα αδύναμα σημεία αυτής της μορφής χρήματος. Αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος που πολλοί άνθρωποι εξερευνούν τις δυνατότητες μετάβασης προς ένα σύστημα κρυπτονομισμάτων για τις οικονομικές τους συναλλαγές - τουλάχιστον σε κάποιο ποσοστό.
Μια από τις κύριες ιδέες πίσω από τη δημιουργία του Bitcoin και των κρυπτονομισμάτων είναι η εξερεύνηση μιας νέας μορφής χρήματος που βασίζεται σε ένα κατανεμημένο δίκτυο ομότιμης σύνδεσης. Οι πιθανότητες είναι ότι το Bitcoin δεν δημιουργήθηκε για να αντικαταστήσει ολόκληρο το νομισματικό σύστημα fiat, αλλά για να προσφέρει ένα εναλλακτικό οικονομικό δίκτυο. Ωστόσο, έχει σίγουρα τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα καλύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα για μια καλύτερη κοινωνία.