Əsas diqqət yetiriləcək məqamlar
Tariflər hökumətlərin idxal olunan mallara qoyduğu vergilərdir. Məqsəd yerli müəssisələrin daha yaxşı rəqabət apara bilməsi üçün xarici məhsulları daha bahalı etməkdir.
Tariflər qısa müddətdə bazar dəyişkənliyinə və qeyri-müəyyənliyə səbəb ola bilər. Qiymətin aşağı düşməsi investorların səhmlər və kriptovalyutalar kimi riskli aktivləri necə elan olunduğundan və icrasından asılı olaraq geri çəkməsi ilə nəticələnə bilər.
İdxal olunan mallardan asılı olan maynerlər üçün idxal olunan mayninq avadanlıqları və yarımkeçirici çiplər üzrə tariflər əməliyyat xərclərini daha da artıra bilər.
Kriptovalyuta aktivləri, xüsusilə Bitcoin orta və uzunmüddətli perspektivdə inflyasiyaya və fiat pulların azalmasına qarşı hedcinq kimi cəlbedicilik qazana bilər.
Tariflər nələrdir?
Tariflər idxal olunan mal və xidmətlərə tətbiq edilən vergilərdir və adətən hökumətlər tərəfindən yerli sənayeləri qorumaq, gəlir əldə etmək və ya ədalətsiz ticarət təcrübələrinə qarşı cavab tədbirləri görmək üçün istifadə olunur.
Tariflər müəyyən sənaye sahələrinə müvəqqəti olaraq fayda verə bilər, lakin onlar həm də firmalar və istehlakçılar üçün daha yüksək xərclər, ticarət mübahisələri və iqtisadi pozulmalarla nəticələnə bilər.
Tariflər daha böyük maliyyə bazarlarına, eləcə də qloballaşan iqtisadiyyatda xüsusi olaraq hədəflənən sənayelərə təsir göstərir. Onların tədarük zəncirlərinə, investorların əhval-ruhiyyəsinə və inflyasiya dərəcələrinə təsir etmək gücü var ki, bunların da hamısı əmtəələrə, valyutalara və kriptovalyutalara təsir göstərir.
Qlobal ticarətdə ABŞ tariflərinin rolu
Xüsusilə Tramp administrasiyası dövründə Çin, Avropa Birliyi, Kanada və digər ticarət tərəfdaşlarından idxala geniş tariflər tətbiq edildikdə ABŞ ticarət siyasəti üçün bir vasitə kimi müntəzəm olaraq tariflərdən istifadə etdi. Əsas sənayelər və maliyyə bazarları beynəlxalq ticarət gərginliyini artıran 2025-ci ilin son "Azadlıq Günü" tariflərindən təsirləndi.
Sənaye, texnologiya və kənd təsərrüfatı kimi sənayelər artıq bu qaydaların təsirinə məruz qalıb. Bəs kriptovalyuta? Rəqəmsal valyutalar ənənəvi maliyyə aktivləri kimi işləməsələr belə, iqtisadiyyatdakı dəyişikliklərə reaksiya verirlər. Tariflərin kriptovalyuta dünyasına necə təsir edə biləcəyinə daha yaxından nəzər salaq.
Tariflər kriptovalyuta bazarına necə təsir edə bilər?
Onların necə müəyyən edilməsi, açıqlanması və tətbiq edilməsindən asılı olaraq, tariflər maliyyə bazarlarına və kriptovalyutalara geniş təsir dairəsinə malik ola bilər. Bundan əlavə, qısamüddətli və uzunmüddətli bazar reaksiyaları əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər.
Məsələn, artan narahatlıq, qeyri-müəyyənlik və şübhə səviyyələri yaxın müddətdə bazarların mənfi reaksiyasına səbəb ola bilər. Ancaq bu, investorların yaxın gələcək üçün pessimist qalacağı anlamına gəlmir. Bu, bir sıra amillərdən, o cümlədən hökumətlərin öz məqsədlərini nə dərəcədə effektiv şəkildə çatdırmasından və həyata keçirməsindən asılıdır.
1. İnvestor əhval-ruhiyyəsi və bazar dəyişkənliyi
Tariflər iqtisadi qeyri-müəyyənlik yaradır və maliyyə bazarlarında dəyişkənliyə səbəb olur. Kriptovalyutalar, xüsusilə Bitcoin çox vaxt yüksəkriskli aktivlər kimi qəbul edilir. Artan ticarət gərginliyi bazar əhval-ruhiyyəsinə təsir edərək investorların kapitallarını kriptoaktivlərdən qızıl və ya hökumət istiqrazları kimi daha təhlükəsiz variantlara köçürməsinə səbəb olur.
Məsələn, Bitcoin-in qiyməti 2025-ci ildə ABŞ-nin Çin idxalına yüksək vergilər elan etməsindən sonra kəskin şəkildə aşağı düşdü. Bu o deməkdir ki, qeyri-müəyyənlik artdıqda və investorlar daha çox riskdən qorxduqda tariflər kriptovalyuta dəyərlərinə qısamüddətli mənfi təsir göstərə bilər.
2. İnflyasiya, faiz dərəcələri və kriptovalyuta qiymətləri
Daha yüksək tariflər adətən idxal olunan mallar üçün xərclərin artmasına səbəb olur. Bu kimi hallarda şirkətlər adətən əlavə xərcləri istehlakçıların üzərinə keçirir, gündəlik malları bahalaşdırır və inflyasiyaya səbəb olur.
İnflyasiya ilə mübarizə aparmaq üçün mərkəzi banklar, o cümlədən Federal Ehtiyat tez-tez faiz dərəcələrini artırır. Daha yüksək faiz dərəcələri borc alınan pulu bahalaşdırır, bu da kriptovalyuta daxil olmaqla investisiyalara daha az pul axını deməkdir.
Amma bunun başqa tərəfi də var. İnflyasiya nəzarətdən çıxsa və mövcud valyutalara inamını itirərsə, insanlar pullarını qorumaq üçün kriptovalyutaya, xüsusən də Bitcoin-ə müraciət edə bilər. Hiperinflyasiya olan və iqtisadiyyatları zəif olan ölkələrdə bu artıq baş verib.
Uzunmüddətli təsir mərkəzi bankların tarifdən qaynaqlanan inflyasiyaya nə dərəcədə aqressiv reaksiya verməsindən və kriptovalyuta investorlarının Bitcoin-ə qızıla oxşar yaxşı dəyər anbarı kimi baxıb-baxmamasından asılıdır.
3. Kriptovalyuta mayninq xərcləri arta bilər
Bir çox kriptovalyuta mayninq əməliyyatları ASIC maynerlərin və GPU-ların əhəmiyyətli bir hissəsinin istehsal olunduğu Çindən idxal edilmiş avadanlıqlara əsaslanır.
Əgər ABŞ Çinin elektron mallarına daha çox vergi tətbiq edərsə, mayninq avadanlığının dəyəri arta bilər ki, bu da mayninq əməliyyatlarının aparılmasını daha baha başa gəlir. Bundan əlavə, bu, maynerləri daha az ticarət məhdudiyyətləri və daha az ticarət xərcləri olan ərazilərə köçməyə vadar edəcək.
Bundan əlavə, əgər tariflər yarımkeçirici çipləri (mayninq cihazları üçün çox vacib olan) hədəfləyirsə, təsir daha da böyük ola bilər.
4. Valyuta devalvasiyası və kriptovalyuta qəbulu
Ticarət müharibələri və yüksək tariflər bəzi hallarda milli valyutaları devalvasiya etmək potensialına malikdir və bu, kriptovalyutaları daha cəlbedici bir seçim halına gətirir. Valyuta devalvasiyasının sürətlə baş verdiyi ölkələrdə insanlar sərvətlərini qorumaq üçün tez-tez Bitcoin və stabilkoinlərdən istifadə edirlər.
Məsələn, Argentina və Türkiyədə vətəndaşlar ucuzlaşan yerli valyutalara alternativlər axtardıqları dövrdə kriptovalyutaların qəbulu dərəcələri sürətlə artdı. ABŞ tarifləri təsirə məruz qalan ölkələrdə müqayisə edilə bilən iqtisadi sarsıntıya səbəb olarsa, kriptovalyutaların uzunmüddətli populyarlığı arta bilər.
Bitcoin təhlükəsiz sığınacaqdır, yoxsa başqa bir riskli aktivdir?
Bəzi investorlar, xüsusən də erkən qəbul edənlər ona "təhlükəsiz sığınacaq" aktivi kimi yanaşırlar. Digərləri bunu səhmlər qədər riskli spekulyativ investisiya kimi görürlər.
Tarixən, Bitcoin iqtisadi gərginlik dövründə birja tendensiyalarını izlədi. Birja tarifləri səbəbindən ucuzlaşdıqda Bitcoin də tez-tez düşür. Bununla belə, dünya iqtisadiyyatı pisləşərsə, inflyasiya və valyuta devalvasiyasına qarşı hedcinq axtaran investorları cəlb edərsə, Bitcoin daha "qızıl kimi" rol oynaya bilər.
Bitcoin-ə əsasən spekulyativ aktiv və ya makroiqtisadi narahatlıqlara qarşı hedcinq kimi baxılması tariflərin ona uzunmüddətli perspektivdə necə təsir edəcəyini müəyyən edəcək.
Yekun qeydlər
Tariflər əsasən malları və xidmətləri hədəfləsə də, onların təsirləri bundan çox kənara çıxır. Onlar investorların inamını sarsıda, mayninq xərclərini artıra və hətta daha çox insanı rəqəmsal aktivlərə yönəldə bilərlər. Ticarət siyasətləri, şübhəsiz ki, insanların necə sərmayə qoyduğuna, şirkətlərin harada biznes apardığına və hətta insanların hansı valyuta növlərinə etibar etdiyinə təsir edə bilər.
İnvestorlar riskli aktivlərdən uzaqlaşdıqca qısa müddətdə artan qeyri-müəyyənlik qiymətlərin düşməsinə səbəb ola bilər. Bitcoin orta və uzun müddət ərzində "dəyər anbarı" aktivi kimi artan cəlbedicilik qazanma potensialına malikdir.
Tövsiyə olunan ədəbiyyat
Bu məqalə yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır. Bu məzmun heç bir formada təmsil və ya zəmanət olmadan yalnız ümumi məlumat və maarifləndirmə məqsədləri üçün "olduğu kimi" təqdim edilir. O, maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməli və hər hansı xüsusi məhsul və ya xidmətin satın alınmasını tövsiyə etmək məqsədi daşımamalıdır. Müvafiq peşəkar məsləhətçilərdən özünüz məsləhət almalısınız. Bu məqalədə adı çəkilən məhsullar regionunuzda əlçatan olmaya bilər. Məqaləyə üçüncü tərəf müəllifi tərəfindən töhfə verildikdə nəzərə alın ki, ifadə edilmiş bu baxışlar üçüncü tərəf müəllifinə aiddir və Binance Akademiyasının fikirlərini əks etdirmir. Əlavə təfərrüatlar üçün tam imtina mətnini oxuyun. Rəqəmsal aktivlərin qiymətləri dəyişkən ola bilər. İnvestisiyanızın dəyəri artıb-azala və investisiya qoyduğunuz məbləği geri almaya bilərsiniz. İnvestisiya ilə bağlı qərarlarınıza görə yalnız özünüz məsuliyyət daşıyırsınız və Binance Akademiyası baş verə biləcək hər hansı itkiyə görə məsuliyyət daşımır. Bu material maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməlidir. Ətraflı məlumat üçün İstifadə qaydası və Risk xəbərdarlığı bölməmizə nəzər salın.