Təyin edilmiş pay sübutu (DPoS) konsensus alqoritmi bir çoxları tərəfindən əvvəlki PoS mexanizminin daha səmərəli və demokratik versiyası kimi qəbul edilir.
İş sübutu (PoW) sisteminin dizaynı çoxlu xarici resurslar tələb etdiyinə görə həm PoS, həm də DPoS iş sübutu konsensusu alqoritminə alternativ kimi istifadə edilir. İş sübutu alqoritmi dəyişməyən, mərkəzdənkənar və şəffaf paylaşılmış qeydiyyat jurnalını qorumaq üçün böyük həcmdə hesablama işindən istifadə edir. Əksinə, PoS və DPoS daha az resurs tələb edir və dizaynına görə daha dayanıqlı və ekolojidir. Təyin edilmiş pay sübutunun iş prinsipini anlamaq üçün əvvəlcə iş sübutu və ondan əvvəlki pay sübutu alqoritmlərinin əsaslarını başa düşmək lazımdır.
İş sübutu (PoW)
Əksər kriptovalyuta sistemləri blokçeyn adlanan paylaşılmış qeydiyyat jurnalının üstündə işləyir və iş sübutu istifadə edilən ilk konsensus alqoritmi idi. O, Bitcoin protokolunun əsas komponenti kimi həyata keçirilib və yeni blokların yaradılmasına, eləcə də şəbəkənin təhlükəsizliyini təmin etməyə cavabdehdir (mayninq prosesi vasitəsilə). Bitcoin mərkəzləşdirilmiş və səmərəsiz olan ənənəvi qlobal pul sisteminə alternativ kimi təklif olunub. İş sübutu mərkəzi orqanın rəhbərlik etdiyi pul köçürməsini lazımsız edən etibarlı konsensus protokolu təqdim etdi. O, vasitəçilərə olan ehtiyacı aradan qaldıraraq və ümumi tranzaksiya xərcini azaldaraq fərdlərarası iqtisadi şəbəkəyə real zamanda mərkəzdənkənar ödəniş yerləşməsi təmin etdi.
Digər qovşaq növləri ilə birlikdə iş sübutu sistemi mürəkkəb kriptoqrafik problemləri sınamaq və həll etmək üçün xüsusi avadanlıqdan (ASIC) istifadə edən mayninq qovşaqları şəbəkəsi tərəfindən təmin edilir. Yeni blok orta hesabla, hər 10 dəqiqədən bir yaranır. Mayner yalnız həmin bloka həll yolu tapa bildiyi halda blokçeynə yeni blok əlavə edə bilər. Başqa sözlə desək, mayner bunu yalnız iş sübutunu tamamladıqdan sonra edə bilər. Bu isə öz növbəsində, onu yeni yaradılmış koinlər və həmin xüsusi blokun bütün tranzaksiya ödənişləri ilə mükafatlandırır. Buna baxmayaraq, bu, çox enerji və uğursuz cəhdlər tələb etdiyinə görə baha başa gəlir. Bundan başqa, ASIC avadanlığı olduqca bahalıdır.
Sistemi saxlamaq səylərindən əlavə, iş sübutu sisteminin tətbiq oluna biləcəyi dərəcədə, xüsusən də miqyaslanma (saniyədə çox məhdud sayda tranzaksiya) ilə bağlı bitməyən suallar var. Lakin iş sübutu blokçeynləri ən təhlükəsiz və etibarlı blokçeynlər hesab olunur və xətaya davamlı həll yolu üçün standart olaraq qalır.
Pay sübutu (PoS)
Pay sübutu konsensusu alqoritmi iş sübutunun ən geniş yayılmış alternatividir. Pay sübutu sistemləri iş sübutu əsaslı blokçeynlərdə tez-tez yaranan bəzi səmərəsizlikləri və ortaya çıxan problemləri həll etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. O, xüsusilə də iş sübutu mayninqi (enerji istehlakı və avadanlıq) ilə əlaqəli xərcləri əhatə edir. Əsas etibarilə, pay sübutu blokçeyninin təhlükəsizliyi determinist yolla təmin olunur. Bu sistemlərdə mayninq yoxdur və yeni blokların təsdiqi pay qoyulan koinlərin sayından asılıdır. Bir şəxsdə nə qədər çox steykinq koini olsa, blok validatoru (sikkəkəsən və ya kopiyaçı) kimi seçilmə şansı da o qədər yüksək olur.
İş sübutu sistemləri xarici investisiyalara (enerji istehlakı və avadanlıq) etibar etdiyi halda, Pay sübutu blokçeyni daxili investisiya (kriptovalyutanın özü) vasitəsilə qorunur.
Bundan əlavə, Pay sübutu sistemləri blokçeynə hücum etməyi daha baha edir, çünki uğurlu hücum üçün mövcud ümumi koinlərin ən azı 51%-nə sahib olmaq tələb olunur. Uğursuz hücumlar böyük maliyyə itkisi ilə nəticələnə bilər. PoS-un lehinə olan müsbət tərəflərə və inandırıcı arqumentlərə baxmayaraq, bu cür sistemlər hələ ilkin mərhələdədir və hələ daha geniş miqyasda sınaqdan keçirilməlidir.
Təyin edilmiş pay sübutu (DPoS)
Təyin edilmiş pay sübutu (DPoS) konsensusu alqoritmi 2014-cü ildə Deniel Larimer tərəfindən yaradılıb. Bitshares, Steem, Ark və Lisk DPoS konsensusu alqoritmindən istifadə edən kriptovalyuta layihələrindən bəziləridir.
DPoS əsaslı blokçeyn, səhmdarların işlərini üçüncü tərəfə həvalə etdiyi səsvermə sisteminə əsaslanır. Başqa sözlə desək, onlar öz adından şəbəkənin təhlükəsizliyini təmin edəcək bir neçə nümayəndəyə səs verə bilirlər. Nümayəndələrə şahidlər də demək olar və onlar yeni blokların yaradılması və təsdiqi zamanı konsensus əldə edilməsi üçün cavabdehlik daşıyırlar. Səsvermə hüququ hər istifadəçidə olan koinlərin sayı ilə mütənasibdir. Səsvermə sistemi layihədən layihəyə fərqlənir, lakin ümumiyyətlə, hər bir nümayəndə səsvermə zamanı fərdi təklif təqdim edir. Adətən, nümayəndələr tərəfindən toplanan mükafatlar mütənasib olaraq öz seçiciləri ilə bölüşdürülür.
Buna görə də DPoS alqoritmi birbaşa nümayəndələrin nüfuzundan asılı olan səsvermə sistemi yaradır. Seçilmiş qovşaq yanlış fəaliyyət göstərərsə və ya səmərəli işləməsə, tez bir zamanda xaric ediləcək və başqası ilə əvəz olunacaq.
Performans baxımından DPoS blokçeynləri PoW və PoS ilə müqayisədə saniyədə daha çox tranzaksiya (TPS) emal edə bilir və daha da genişlənir.
DPoS ilə müqayisədə PoS
PoS və DPoS pay sahibi olmaq baxımından oxşar olsa da, DPoS blok istehsalçılarının seçildiyi yeni demokratik səsvermə sistemini təqdim edir. DPoS sistemi seçicilər tərəfindən saxlanıldığına görə nümayəndələr dürüst və effektiv olmağa həvəsləndirilir və ya elələrinə səs verilir. Bundan əlavə, DPoS blokçeynləri saniyədə olan tranzaksiya baxımından PoS ilə müqayisə daha sürətli olur.
DPoS ilə müqayisədə PoW
PoS PoW-un səhvlərini həll etmək üçün cəhd göstərdikdə DPoS blok istehsalı prosesini asanlaşdırmağa malikdir. Bu səbəbdən, DPoS sistemləri irihəcmli blokçeyn tranzaksiyalarını tez emal edə bilir. İndi DPoS PoW və ya PoS ilə eyni tərzdə istifadə edilmir. PoW hələ də ən təhlükəsiz konsensus alqoritmi hesab edilir və buna görə də ən çox pul transmissiyasının baş verdiyi yerdir. PoS PoW-dan daha sürətlidir və potensial olaraq daha çox istifadə hallarına malikdir. DPoS steykinqdən istifadəni blok prosedurlarının seçilməsi ilə məhdudlaşdırır. Onun faktiki blok istehsalı iş sübutunun rəqabətə əsaslanan sistemindən fərqli olaraq, əvvəlcədən müəyyən edilmişdir. Hər bir şahid blok istehsalında öz növbəsini gözləyir. Bəziləri DPoS-in Avtorizasiya sübutu sistemi hesab ediməli olduğunu iddia edir.
DPoS iş sübutu və hətta pay sübutundan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Səhmdarların səsverməsinin birləşdirilməsi vicdanlı və səmərəli nümayəndələr (və ya şahidlər) barədə qərar qəbul etmək və həvəsləndirmək üçün bir vasitə kimi xidmət edir. Bununla belə, faktiki blok istehsalı PoS sistemlərindən tamamilə fərqlidir və əksər hallarda saniyədə olan tranzaksiyalar baxımından daha yüksək performans təqdim edir.