Негизги жыйынтыктар
Криптовалюта транзакциялары жалпыга ачык эсеп-кысап китебинде (блокчейнде) жаздырылып, ал бардык транзакцияларды түшүнүктүү жана туруктуу кылат.
Бул транзакциялар иштин далили (PoW) жана стейкинг далили (PoS) сыяктуу ыкмалар менен тармак боюнча көптөгөн компьютерлер тарабынан текшерилет жана бекитилет.
Иштин далили ресурстарды көп талап кылган процессте транзакцияны тастыктоо үчүн татаал математикалык маселелерди чечүү үчүн майнерлерге таянат.
Стейкинг далили транзакцияны тастыктоо үчүн коиндерин кулпулоо (стейкинг кылуу) аркылуу валидаторлорго таянып, энергияны азыраак талап кылат.
Бул консенсус механизмдери борборсуздаштырылган тармактарда абдан маанилүү. Алар алдамчылыкты жана эки эселенген чыгымды алдын алууга, борборлоштурулган бийликке муктаждыкты жоюуга жардам берет.
Киришүү
Bitcoin жана башка криптовалюталардын көбү салттуу акчадан башкача иштешет. Анткени алар транзакцияларды текшерүү жана тастыктоо үчүн банктарга же борбордук бийликке таянышпайт. Анын ордуна, ырастоо жалпыга ачык эсеп-кысап китеби – блокчейн аркылуу жүргүзүлөт.
Блокчейнди баары көрө алган, бирок кеңири консенсуссуз эч ким өзгөртө албайт турган чоң жалпыга ачык блокноттой элестетүүгө болот. Бирок система бардык транзакциялар туура экенин жана эч ким алдап кетпегенин кантип камсыз кылат?
Бул макалада иштин далили жана стейкинг далили сыяктуу консенсус механизмдери аркылуу криптовалюта транзакциялары тармак тарабынан кантип текшерилип, ырасталаары түшүндүрүлөт.
Криптовалюта транзакциясы деген эмне?
Криптовалютаны кимдир бирөөгө жөнөткөнүңүздө, сиз транзакция түзөсүз. Бул транзакция коинди ким жөнөтүп жатканын, аларды ким кабыл алып жатканын, канча коин жөнөтүлүп жатканын жана транзакция качан болгонун көрсөтөт. Сиз жөнөтөөрүңүз менен, транзакцияны текшерип, тастыктоо үчүн ал блокчейн тармагындагы бардык колдонуучулар менен бөлүшүлөт.
Блокчейн транзакциялары кантип ырасталат?
Бөлүшүү жана текшерүү
Транзакция түзгөнүңүздө, санарип колтамга түзүү үчүн капчык ачкычтарыңызды эффективдүү колдоносуз. Андан кийин, транзакция маалыматтарыңыз жана колтамгаңыз борбордон ажыратылган компьютерлердин тармагына (блокчейн түйүндөрүнө) жөнөтүлөт. Бул блокчейн түйүндөрү сиз чындап коинге ээ экендигиңизди жана маалыматтын туура экенин текшерет. Транзакция бул текшерүүлөрдөн өткөндө, ал башка транзакциялар менен бирге блокту түзүү үчүн топтолуп, тармак тарабынан тастыкталышын күтөт.
Тармак кантип макул болот
Жаңы блокту акырындык менен тастыктоо үчүн бүт блокчейн тармагы анын жарактуу экенине макул болушу керек. Бул макулдашуу биз мурун айтып өткөн консенсус механизмдери аркылуу ишке ашат. Эң негизги экөө – бул иштин далили жана стейкинг далили болуп саналат.
Иштин далили (PoW)
Иштин далилинде майнерлер татаал «математикалык табышмактарды» чечүү үчүн жарышат. Маселени биринчи чечкен майнер жаңы транзакциялар блокторун блокчейнге кошуу укугуна ээ болот. Андан кийин башка майнерлер жана валидаторлордун блокчейн түйүндөрү чечимди текшерип макул болушат. Блок кабыл алынганда, утуп алган майнер криптовалютада (блок сыйлыгы) менен сыйланат. Бул Bitcoin колдонгон ыкма. Бул тармакты абдан коопсуз сактайт, бирок көп энергияны жана компьютердин күчүн талап кылат.
Коюм далили (КД)
Стейкинг далили башкача иштейт. Табышмактарды чечүүнүн ордуна, валидаторлор тармакта канча коин бекиткенине (стейкинг кылуусуна) жараша тандалат. Валидаторлор кезектешип жаңы блокту сунушташат жана ырасташат. Эгер валидатор алдоого аракет кылса, алар стейкинг кылынган коиндерин (слешинг деп аталат) жоготушу мүмкүн. Стейкинг далили энергияны азыраак керектейт жана блокчейндин көптөгөн долбоорлорунда колдонулат, анын ичинде Ethereum, BNB чынжыры жана Solana бар.
Ырастоо эмне үчүн маанилүү?
Тарыхта санарип валюталардын өнүгүшүнө тоскоол болгон эки чоң көйгөй болгон:
Кош чыгымдоо: санарип накталай акча системаларында мурда кеңири таралган көйгөй. Анда бир эле каражат эки же андан көп алуучуга жөнөтүлүшү мүмкүн болгон.
Борбордук бийликке ишенүү: Транзакцияны башкаруу жана бекитүү үчүн адамдар банктарга, компанияларга же башка борборлоштурулган бийликтерге ишенүүгө туура келчү.
Блокчейн бул көйгөйлөрдү чечет. Ар бир транзакция ачык жана туруктуу жаздырылгандыктан, бир эле криптовалютаны эки жолу сарптоо мүмкүн эмес. Ошондой эле көзөмөлдөгөн бир дагы компания же банк жок. Анын ордуна, миңдеген компьютерлер транзакцияларды текшерүү үчүн биргеликте иштешип, системаны кол салууларга жана алдамчылыкка өтө туруктуу кылат.
Блокчейн ырастоо деген эмне?
Блокчейнге жаңы блок кошулган сайын ырастоо жүрөт. Транзакция канчалык көп ырастоолорго ээ болсо, ал ошончолук коопсуз болот. Бул кимдир бирөө үчүн өзгөртүү же жокко чыгаруу кыйыныраак дегенди билдирет.
Транзакция коопсуз деп эсептелиши үчүн ар кандай блокчейнге ар кандай сандагы ырастоолор талап кылынат. Мисалы, Bitcoin төлөмдөрүн кабыл алган мерчант, адатта, өнүмдөрүн чыгаруудан мурун, жок эле дегенде, 4 ырастоону күтөт, ал эми Ethereum төлөмдөрү көбүнчө 30дан кем эмес ырастоону талап кылат.
Жыйынтыктоочу ойлор
Криптовалюта транзакцияларын ырастоо жолу санарип валютасын банктарсыз коопсуз жана ишенимдүү кылат. Иштин далилиндеги татаал математикалык табышмактар же стейкинг далилиндеги коин-стейкинг системасы аркылуу болобу, бул ыкмалар тармакты коргойт жана кош чыгымдоо жана борборлоштурулган башкаруу сыяктуу чоң маселелерди чечет. Транзакцияны ырастоо кантип иштээрин түшүнүү менен, сиз криптовалюта технологиясынын артында турган технологияны жана эмне үчүн дүйнө жүзү боюнча көптөгөн адамдар аларды колдонууда өздөрүн ишенимдүү сезип жатканын жакшыраак баалай аласыз.
Андан ары окуу
Дисклеймер: бул мазмун сизге «бар болгон абалында» гана жалпы маалымат жана билим берүү максатында сунушталат, жана анын тактыгы, же башка кандайдыр бир кепилдик бериле албайт. Каржылык, юридикалык же башка кесиптик кеңеш катары кабыл алынбашы керек жана ал кандайдыр бир белгилеген үнөмдү же кызматты сатып алууну сунуштоо максатында да арналган эмес. Сиз өзүңүздүн абалыңызга ылайык тиешелүү кесиптик кеңешчилерден кеңеш алганыңыз маанилүү. Бул макалада айтылган өнүмдөр сиздин аймакта жеткиликтүү болбой калышы мүмкүн. Эгер макала үчүнчү жактын катышуучусу тарабынан берилсе, анда ал пикирлер үчүнчү жакка таандык экенин жана ал пикирлердин ар дайым Binance академиясынын көз карашын чагылдырбашы мүмкүн экенин эске алыңыз. Толугураак маалымат алуу үчүн биздин жоопкерчиликтен баш тартуу тууралуу толук эскертмени окуп чыгыңыз. Санарип активдердин баасы туруксуз болушу мүмкүн. Сиздин инвестицияңыздын наркы төмөндөшү же жогорулашы ыктымал жана сиз салган сумманы кайра кайтарып албай калышыңыз мүмкүн. Инвестиция боюнча кабыл алган чечимдер үчүн толугу менен өзүңүз жооп бересиз жана Binance академиясы сиз тарткан жоготуулар үчүн жооптуу эмес. Бул материал каржылык, юридикалык же башка кесиптик кеңеш катары кабыл алынбашы керек. Кененирээк маалымат үчүн биздин Колдонуунун шарттарын жана Тобокелчилик жөнүндө эскертүүнү окуп чыгыңыз.