Kısa Özet
OpenAI CEO'su Sam Altman ortaklığında kurulan Worldcoin, merkeziyetsiz bir kişilik ispatı çözümü oluşturmayı hedeflemektedir.
Kişilik ispatı kavramı, yapay zeka çok sayıda içerik üreteceği ama aynı zamanda yüksek miktarda spam de oluşturacağı için birinin benzersiz bir gerçek kişi olduğunu ispatlamaya yönelik ihtiyacın gitgide önem kazanacağı fikrine dayanmaktadır.
Worldcoin'in yerel kripto parası Worldcoin (WLD), 24 Temmuz 2023'te resmi olarak piyasaya sürülmüştür.
Kullanıcılar, benzersiz bir gerçek insan olduklarının doğrulanması için irislerinin taranması üzere Orb adında özel bir donanımı ziyaret eder. Kullanıcılar, bunun ardından WLD token almaya hak kazanır.
Worldcoin'in vizyonu birçok kişiyi heyecanlandırırken, bazılarını ise operasyonlarının potansiyel riskleri bakımından endişelendirmektedir.
Worldcoin'i Kim Kurdu?
Worldcoin'in altında yatan fikir, kurucu ortaklar Sam Altman ve Alex Blania tarafından ortaya atılmıştır. Sam Altman, tanınmış bir kurucu ortak ve aynı zamanda 2022'nin sonlarında ChatGPT'yi kullanıma sunan yapay zeka araştırma laboratuvarı OpenAI'ın şu anki CEO'sudur. Altman daha önce Y Combinator'ın başkanlığını ve kısa bir süreliğine de Reddit'in CEO'luğunu yapmıştır. Blania ise eski bir yapay zeka araştırmacısıdır.
Worldcoin, 2021 itibarıyla birden fazla finansmanla Andreessen Horowitz ve Khosla Ventures da dahil olmak üzere yatırımcılardan 100 milyon USD'nin üzerinde girişim fonu toplamıştır. Worldcoin'in yerel kripto parası Worldcoin (WLD), 24 Temmuz 2023'te resmi olarak piyasaya sürülmüştür.
Worldcoin Nedir?
Kurucu ortakların yapay zeka deneyimlerine dayanarak oluşturulan bir kripto para olarak Worldcoin, yapay zekaya güçlü bir şekilde odaklanmayı amaçlamaktadır. Kendisini yapay zeka çağında insanlığı desteklemeyi amaçlayan bir dijital kimlik protokolü olarak tanımlayan Worldcoin, merkeziyetsiz bir kişilik ispatı çözümü geliştirmeyi hedeflemektedir.
Kişilik ispatı kavramı, yapay zeka çok sayıda içerik üreteceği ama aynı zamanda yüksek miktarda spam de oluşturacağı için birinin bir bot değil benzersiz bir gerçek kişi olduğunu ve başka bir gerçek kişinin kimliğe bürünmediğini ispatlamaya yönelik ihtiyacın gitgide önem kazanacağı fikrine dayanmaktadır.
Worldcoin, herkesin irislerini taraması ve bir uygulama aracılığıyla bir kimlik alması için Orb adında özel bir donanımı dünya genelinde dağıtmayı planlamaktadır. Worldcoin, gizliliği koruyan bir teknoloji kullandığını ve protokolün yönetişimini zaman içinde merkeziyetsizleştirmeyi planladıklarını belirtmektedir.
Worldcoin Neden Önemlidir?
Worldcoin ve ondan önceki birçok kişilik ispatı protokolü, gerçek dünyaya dair acil birkaç sorunu çözmeye çalışır. Bu sorunlar arasında şunlar yer almaktadır:
Merkezi kişilik ispatı sistemleri
Kimlik tanımlama sistemlerinin birçoğu merkezi hükümetlere dayanır ve merkezi birimlerin kontrolündedir. Bu merkezi birimler, veri gizliliği ve kimi zaman sınırlı erişilebilirlik gibi sayısız zorlukla karşı karşıyadır.
Spam ve yapay zeka tarafından oluşturulan içerik
Yapay zeka, insanlar tarafından oluşturulan içeriklerden gitgide daha da ayırt edilemez hale gelen dijital içerikler oluşturma konusundaki becerisini artırdıkça, belirli bir içeriğin gerçek bir insan mı yoksa yapay zeka mı tarafından oluşturulduğunu anlamanın bir yolunun olması da gerekli hale gelmiştir. Bir kişilik ispatı çözümüne sahip olmak, birçok platformu ve kullanıcıyı rahatsız eden bot tarafından oluşturulmuş spam sorununu çözmeyi kolaylaştırabilir.
Worldcoin Nasıl Çalışır?
Worldcoin'in birkaç temel bileşeni vardır: bir World Kimliği, WLD tokenleri ve World Uygulaması. World Kimliği, gerçek bir kişiye verilen ve bu kişinin kimliğini ispat etmek için kullanabileceği bir kimliktir. Worldcoin token, ağın katılımcılarına çıkarılır. Bunların her ikisine de kullanıcıların telefonlarına indirebilecekleri World uygulaması üzerinden erişilebilir.
Worldcoin'de kullanıcılar World uygulaması ile özel ve herkese açık bir anahtar oluşturur. Kullanıcılar, gerçek ve benzersiz bir insan olduklarını doğrulanmak üzere yakınlarda bulunan bir Orb'a giderek irislerini cihaza taratır. Bu da iris taramasının gerçek bir insana ait olması gerektiği ve doğrulanmış başka bir insanla aynı olamayacağı anlamına gelir.
Doğrulamasını tamamlayan kullanıcılara Orb tarafından doğrulanmış bir World kimliği verilir. Temmuz 2023 itibarıyla Orb tarafından doğrulanmış yaklaşık iki milyon World Kimliği oluşturulmuştur ve proje Orb sayısını önümüzdeki birkaç ay içinde dünya genelinde 35'ten fazla şehirde 1.500'in üzerine çıkarmayı hedeflemektedir. Bazı ülkelerdeki Worldcoin Kullanıcıları halihazırda Worldcoin tokenleri (WLD) alabilmektedir.
Worldcoin'in (WLD) Token Ekonomisi
Worldcoin (WLD), Ethereum ana ağı üzerindeki bir ERC-20 tokenidir ve uygun kullanıcılar, tokenlerini Optimism ana ağı üzerinden alır.
WLD'nin ilk token arzı, 15 yıl süreliğine 10 milyar token ile sınırlandırılmıştır. Bu noktadan sonra, ağ yönetişimi %1,5'e kadar enflasyon oranı uygulamaya karar verebilir ve yeni çıkarılan tokenler için dağıtım mekanizmaları belirleyebilir.
10 milyar tokenin ilk token dağıtımı şu şekildedir:
Tokenlerin %75'i kullanıcılara, ekosistem fonuna ve ağ operasyonlarına tahsis edilmekle birlikte çoğunluk kullanıcılara ayrılacaktır.
Yaklaşık %10'u kurucu ekibe ve %13,5'i yatırımcılara tahsis edilecek, %1,7'si ise rezerv olarak kullanılacaktır.
Kullanıcılara tahsis edilen 7,5 milyar tokenin tamamı WLD kullanıma sunulmadan önce çıkarılacak, fakat bu tokenlerin büyük çoğunluğu 15 yıl içinde kademeli olarak serbest bırakılacaktır. Token kilit açma programına göre, lansman sırasında WLD tokenin maksimum dolaşımdaki arzı 143 milyon olacak, bunların 43 milyonu doğrulanmış kullanıcılara tahsis edilecek ve 100 milyonu ABD dışındaki piyasa yapıcılara kredi olarak verilecektir.
Worldcoin, token ekonomisinin tokenlerin büyük çoğunluğunu uzun yıllar boyunca yeni ve mevcut kullanacaklara vererek mümkün olduğunca çok kişinin yer aldığı bir kişilik ispatı ağı oluşturmak üzere tasarlandığı belirtmektedir. Ağa yeni kullanıcılar katıldıkça, WLD'nin dolaşımdaki arzı da artmaya devam edecektir.
Worldcoin Nasıl Yönetilir?
Worldcoin'in hedefinin merkeziyetsiz bir kişilik ispatı çözümü oluşturmak olması, yönetişiminin en nihayetinde merkeziyetsiz olması gerektiği anlamına gelir. Fakat protokolün ilk geliştirmesi San Francisco, California merkezli bir Delaware şirketindeki geliştiricilerden oluşan Tools for Humanity (TFH) adındaki bir ekip tarafından yapılmıştır. TFH, bir Alman yan kuruluşuyla protokolün birden fazla yıl boyunca devam eden beta testini gerçekleştirmiş, Orb'u ve World Uygulamasını geliştirmiştir.
Ağı bir kamu hizmeti olarak ölçeklendirmek ve merkeziyetsiz yönetişime doğru yönlendirmek için 2022'de Worldcoin Vakfı adında kâr amacı gütmeyen bir kuruluş kurulmuştur. Worldcoin Vakfı şu anda üç yöneticiden oluşan bir kurulun yanı sıra ek danışmanlar tarafından yönetilmektedir ve Worldcoin'in akıllı sözleşmeleriyle ilgili herhangi bir faaliyetin gerçekleştirilebilmesi için 6'nın 4'ü çoklu imzalı bir cüzdan kullanmaktadır. Worldcoin protokolü, nihayetinde vakfın sınırlı bir rol üstleneceği şekilde topluluğu tarafından yönetilmeyi amaçlamaktadır.
Worldcoin ve WLD Tokenin Sınırlamaları ve Riskleri Nelerdir?
Worldcoin iddialı hedeflere sahip olsa da protokolüne katılmayı veya tokenlerine yatırım yapmayı düşünüyorsanız bilmeniz gereken sınırlamaları ve riskleri de vardır. Worldcoin'in karşısındaki başlıca zorluklardan bazıları şunlardır:
Orb güvenliği
Hiçbir donanım sistemi %100 güvenli olmadığı için Orb'un güvenliği de büyük bir risk içerebilir. Dolandırıcılık, tarama hataları, olası veri sızıntıları ve hırsızlık da dahil olmak üzere farklı birçok güvenlik açığı Orb için söz konusu olabilir. Hassas biyometik verilerin kullanıldığı Orb'da güvenliğe ilişkin herhangi bir sorunun yaşanması yıkıcı sonuçlar doğurabilir.
Token fiyatı oynaklığı
WLD token fiyatları, diğer kripto paralara benzer şekilde önemli oynaklıklar yaşayabilir. Yatırımcılar her zaman dikkatli olmalı ve tokene yatırım yapmadan önce kapsamlı bir araştırma yapmalıdır.
Manipülasyon riskleri
Potansiyel dolandırıcılar, başka kişileri manipüle edebilir ve onların World Kimliklerini kullanabilir. Worldcoin'in herhangi birinin kendi World Kimliğinden daha fazlasına erişmesini engelleme çabalarına rağmen insanlar boşluklar bularak çeşitli yollardan birden fazla World Kimliğine erişebilir.
Kişisel veri gizliliğine yönelik endişeler
Bazı kullanıcılar, hassas biyometrik verilerinin güvenliği konusunda endişe duymaktadır. Worldcoin, iris taramasının tüm verilerini saklamıyor ve yalnızca taramanın hash'lerini saklıyor olsa da bir kişinin gözlerinin taranması ve bu kişisel verinin paylaşmasıyla ilgili birçok risk vardır. Worldcoin, yüz tanımayı da uygulamaya koyabilir ve bu da veri gizliliği riskini artırabilir.
Merkezilik ve açık kaynaklı olma
Worldcoin protokolünün büyük bir kısmı açık kaynaklı olsa da Orb'un donanım yazılımı gibi diğer bazı bölümler henüz açık kaynaklı değildir. Worldcoin'in pek çok operasyonu, iris taramalarının hash'lerini depolayan veri merkezleri ve Orb'un üretim ve dağıtımı da dahil olmak üzere şu anda merkezidir. Worldcoin'in uzun vadeli hedefi merkeziyetsizlik olsa da gelecekte bunun uygulamaya ne kadar konabileceği önemlidir.
Düzenlemelerdeki belirsizlik
Küresel bir protokol oluşturmayı amaçlayan Worldcoin'in, dünyanın dört bir yanındaki karmaşık ve farklı yerel yargı alanlarında faaliyet gösterirken düzenlemelere ilişkin belirsizlikler ve uyum sorunlarıyla karşılaşması muhtemeldir. Yerel düzenlemeler de değişebilir ve bu da operasyonları önemli ölçüde etkileyebilir.
Son Söz
Worldcoin, büyük hedeflere ulaşmaya çalışan iddialı bir projedir. World Kimliğini, yapay zeka öncülüğündeki bolluk çağında, bir tür evrensel temel gelirin (UBI) dünyadaki herkese eşit bir şekilde dağıtılmasını sağlayabilecek bir araç olarak görmektedir. Bu tür vizyonlar birçok kişiyi heyecanlandırırken bazılarını ise özellikle de iris taraması ve biyometrik verilerin toplanması ve saklanması gibi uygulamaların potansiyel riskleri ve zorlukları konusunda endişelendirmektedir.
Herhangi bir kripto projesine ve tokenlerine yatırım yaparken her zamanki gibi dikkatli olmalı ve kendi araştırmanızı yapmalısınız. WLD tokenlerin değeri, kullanıcıların Worldcoin fikrine nasıl tepki vereceğine, bu fikre dayanan canlı bir ekosistemin ve herhangi bir pratik uygulamanın oluşturulup oluşturulamayacağına bağlıdır.
Ek Okumalar
Blockchain Kullanım Alanları: Dijital Kimlik
Token Ekonomisi Nedir ve Neden Önemlidir?
Kripto Para Whitepaper'ı Nedir?
Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size hiçbir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer herhangi bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gerekir. Üçüncü bir tarafın katkıda bulunduğu makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.