Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları
Ana sayfa
Makaleler
Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları

Optimistik ve Sıfır Bilgi Rollup'ların Farkları

İleri Seviye
Yayınlanma: Mar 3, 2023Güncellenme: Jul 12, 2023
6m

Kısa Özet

Kripto ve blockchainin popülerliğinin artması, geliştiricilerin bir sistemin artan talebi karşılama becerisini geliştirerek ölçeklendirme yapmanın bir yolunu aramasına yol açmıştır. Bölümleme, yan zincirler, durum kanalları ve rollup'lar ölçeklendirme yaklaşımlarından bazılarıdır. Blockchain rollup'lar, işlem verilerini ana Katman 1 blockchainde depolarken belirli işlem süreçlerini ikincil bir zincire boşaltır. Bu makalede, kripto dünyasındaki rollup türlerinden ikisi olan optimistik ve sıfır bilgi rollup'ları inceleyeceğiz.

Giriş

Kriptoya talebin artmasıyla bazı blockchainlerin becerileri sınırlarına kadar test edilmektedir. Bu da ağ tıkanıklığına ve pahalı işlem maliyetlerine yol açabilir. Bu sorunu çözmek için işlem oran ve hızını artırmak üzere ölçeklendirme çözümleri geliştirilmekte ve test edilmektedir. Bu tür çözümler iki gruba ayrılabilir: Katman 1 ve Katman 2.

Bölümleme gibi Katman 1 ölçeklendirme çözümleri, doğrudan ana blockchainde (temel veya Katman 1 blockchain olarak da adlandırılır) değişiklikler yapar. Katman 2 ölçeklendirme çözümleri, Katman 1 blockchainin üzerinde çalışır. Katman 2 ölçeklendirme çözümlerine örnek olarak durum kanalları, yan zincirler ve blockchain rollup'lar verilebilir.

Blockchain rollup'lar, yüksek işlem oranı ve daha düşük maliyetleri mümkün kılmak için tasarlanmış protokollerdir. Daha verimli işlem işleme ve depolama için veri boyutunu azaltarak ve işlemleri bir araya getirerek birçok popüler blockchainin karşı karşıya olduğu bu sorunu çözmeyi amaçlarlar.

Blockchain Rollup Nedir?

Rollup'lar, işlem verilerini bir araya getiren ve ana zincirden (veya Katman 1 blockchain) aktaran bir Katman 2 çözümdür. Daha sonra işlemler zincir dışında yürütülür, varlıklar ise zincir üstü bir akıllı sözleşmede tutulur. İşlemin tamamlanmasının ardından işlem verileri ana blockchaine geri gönderilir.

Teorik olarak, herhangi bir Katman 1 çözümü işlem oranı bakımından işlem verimliliğini artırmak için rollup'ları uygulayabilir. Bir blockchain, belirli bir zaman aralığı içinde işlenen ve kaydedilen işlem sayısını rollup'lar ile artırabilir.

Şu anda iki tür rollup vardır – optimistik rollup'lar ve sıfır bilgi (zk) rollup'ları.

Optimistik Rollup Nedir?

Optimistik rollup'lar, birden fazla işlemi daha sonrasında zincir dışında işlenmek üzere partiler halinde bir araya getirerek işlem oranını artıran protokollerdir. Ardından işlem verileri, maliyeti düşürmeye ve hızı artırmaya yardımcı olan veri sıkıştırma teknikleri ile ana zincire kaydedilir. Ethereum'a göre, optimistik rollup'lar ölçeklenebilirliği 10 ila 100 kat artırabilir.

Optimistik rollup'lar işlemleri nasıl doğrular?

Verimliliği artırmak için işlemler varsayılan olarak geçerlidir. Bunun işlem işleme hızlarını artırmak için güvenliği tehlikeye atıp atmadığı sorusu aklınıza gelmiş olabilir. Fakat optimistik rollup'lar 'meydan okuma dönemi' olarak da adlanlandırılan bir anlaşmazlık çözme döneminin bulunduğu ve dolandırıcılığı ispatlamaya dayanan bir düzen kullanır. Bu dönem süresince, rollup'ı izleyen herhangi biri işlemin doğru bir şekilde işlenip işlenmediğini doğrulamak için bir dolandırıcılık ispatı ile meydan okuyabilir.

Bu partide hatalar bulunursa, rollup protokolü yanlış işlemleri yeniden yürüterek ve bloku güncelleyerek hataları düzeltir. Hatalı işlemlerin yürütülmesine onay veren taraflar cezalandırılır.

Optimistik Rollup'ların Sınırlamaları

Bir işlem doğrulama süreci olmasa da işlemlerin sonuçlandırılması için gereken süreyi artıran ve zk rollup'larda bulunmayan bir meydan okuma süresi vardır.

Optimistik rollup'ların kullanıldığı zincirlerin nihailiği de zk rollup'lardan daha düşüktür. Nihailik, bir kullanıcının işlemlerin tersine çevrilmeyeceğine veya değiştirilmeyeceğine dair makul bir garanti için ne kadar süre beklemesi gerektiğinin ölçüsüdür. Fonların serbest bırakılabilmesi için meydan okyma döneminin sona ermesi gerektiğinden, optimistik rollup'larda çekim işlemleri gecikir. Bunun aksine zk rollup'lardan çekim işlemleri, zk rollup akıllı sözleşmesi geçerlilik ispatını doğrular doğrulamaz gerçekleşebilir.

Bazı kişiler, optimistik rollup'ların zk rollup'lardan daha az verimli olduğunu da düşünür. Optimistik rollup'larda, işlemlerin sonlandırılabilmesi için tüm işlem verilerinin zincir üzerinde yayınlanması gerekir. Zk rollup'larda ise yalnızca geçerlilik ispatlarının zincir üzerinde olması gereklidir.

Sıfır Bilgi (zk) Rollup Nedir?

Sıfır bilgi rollup'lar, işlemleri ana zincirin dışında yürütülmek üzere partiler halinde bir araya getiren protokollerdir. Bir zk rollup operatörü, bir partideki işlemlerin yürütülmesinin ardından her bir parti için gerekli değişikliklerin bir özetini gönderir. Operatörlerin, değişikliklerin doğru olduğunu kanıtlamak için geçerlilik kanıtları üretmede ek bir rolü daha vardır. Bu kanıtlar, işlem verilerinden önemli ölçüde daha küçüktür, dolayısıyla kanıtları doğrulamak daha hızlı ve ucuzdur.

Ethereum'da zk rollup'lar, işlemleri Ethereum'a çağrı verileri olarak yazarken sıkıştırma teknikleri aracılığıyla işlem verilerini azaltır, böylece kullanıcı ücretlerini düşürür.

Zk rollup'lar işlemleri nasıl doğrular?

Zk rollup'lar, işlemleri doğrulamak için sıfır bilgi ispatlarını (ZKP) kullanır. ZKP'ler, doğrulayıcı olarak adlandırılan başka bir tarafı bilgiye sahip olduğuna ikna etmek, böylece bir işlemi doğrulamak isteyen ve ispatlayıcı olarak adlandırılan bir kişi tarafından kullanılır.

Nasıl çalışır:

  1. İspatlayıcı, yalnızca kendisinin oluşturabileceği matematiksel bir ispat sunar.

  2. Doğrulayıcı, işlemin geçerliliğini doğrulamak için bu matematiksel ispatı kullanır.

  3. Bilgiler, içeriğin doğrulayıcı ile paylaşılmasına gerek olmadan geçerlilik ispatı alabilir.

Zk rollup'ların artıları

Zk rollup'lar, düzgün bir şekilde uygulandıkları takdirde kullanıcılar için yüksek seviyede güvenlik sunabilir. Bu güvenliğe katkıda bulunan önemli özelliklerden biri, sıfır bilgi geçerlilik ispatlarının kullanılmasıdır. Bu sayede ağın yalnızca geçerli bir durumda çalışabilmesi ve operatörlerin kullanıcı fonlarını çalamaması veya sistemi herhangi bir şekilde bozmaması sağlanır.

Zk rollup'ların bir başka artısı da kullanıcıların ağı izlemesine gerek olmamasıdır. Zk rollup'lar, tüm verileri zincir üzerinde depolar ve geçerlilik ispatları gerektirir. Bu nedenle, bir operatör hile yapamaz ve kullanıcıların ağda hata olduğu konusunda endişelenmesine gerek yoktur. Buna ek olarak, zk rollup'lar veri kullanılabilirliği aracılığıyla token mülkiyetini ispatlayarak kullanıcıların operatörlerle iş birliği yapmak zorunda kalmadan fonlarını ana ağa çekmesine olanak tanır.

Optimistik rollup'lara benzer şekilde zk rollup'lar da işlem yürütme hızlarını artırmak için zincir dışı bir yürütme mekanizması uygular.

Zk Rollup ve Optimistik Rollup'lar Arasındaki Farklar

Optimistik ve zk rollup'lar arasındaki farkların bir özetini aşağıda görebilirsiniz.

Zk Rollup ve Optimistik Rollup'lar Arasındaki Farklar

Sıfır Bilgi ve Optimistik Rollup'ların Geleceği Nedir?

Sıfır bilgi ve optimistik rollup'ların geleceği hala soru işaretidir. Kripto ve blockchain daha fazla kişi tarafından benimsendikçe, rollup'lar blockchain verimliliğini artırmada hayati bir rol oynayabilir. Blockchainler muhtemelen bölümleme, rollup ve katman 0 gibi çeşitli ölçeklendirme çözümlerini test etmeye devam edecektir. Rollup'larla birlikte veya onların yerine yeni çözümlerin oluşturulduğunu ve uygulandığını da görebiliriz.

Son Söz

Kriptoya talep arttığı ve mevcut blockchainlerin sınırları zorlandığı için farklı birçok ölçeklendirme çözümü ortaya atılmıştır. Bu makalede, iki farklı rollup türü olan optimistik ve sıfır bilgi arasındaki içsel farklılıkları inceledik. Rollup'ların uygulama testleri devam ettikçe, sonunda geniş çaplı benimsenme için ölçeklenebilirliğe ulaşmamıza yardımcı olabilecek daha fazla çeşitlilik görebiliriz.

Ek Okumalar

Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal bir tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance Academy yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir.