Негізгі тұжырымдамалар
САҚП әртүрлі елдердегі тауарлар себетінің қанша тұратынын қарап, валюталарды салыстыруға көмектеседі және қай валютаның сатып алу қабілетінің көбірек екенін көруді жеңілдетеді.
САҚП ЖІӨ-ді реттеудің және ақшаның әртүрлі жерлерде сатып алу қабілетінің қаншалықты екенін түсінудің жолы болып табылады, ол дүние жүзіндегі өмір сүру деңгейі мен экономикалық жағдайды анықтап көрсетеді.
САҚП криптовалюта әлемімен жанама түрде байланысты болуы мүмкін, бұл әлсіз валютасы бар елдердегі адамдар өздерінің сатып алу қабілетін қорғау үшін криптовалюталар мен стейблкоиндерді қалай пайдалана алатыны туралы түсінік береді.
Кіріспе
АҚШ-та $10 тұратын нәрсе басқа елде неге арзанырақ болуы мүмкін деп ойлап көрдіңіз бе? Дәл осы жағдайда сатып алу қабілетінің паритеті (САҚП) тұжырымдамасы қолданылады. САҚП – экономистер дүние жүзінде әртүрлі валюталардың сатып алу қабілетін салыстыру үшін қолданатын термин.
Қарапайым тілмен айтқанда, САҚП әр түрлі жерде ақшамызға қанша зат сатып алуға болатынын анықтауға көмектеседі. Бразилиядағы бір шыны кофе немесе Германиядағы бір жұп кроссовка болсын, САҚП бізге түрлі елдердегі баға салыстыруларын құнды пайдалану жолын береді.
Мұның қалай жұмыс істейтінін және жаһандық экономиканы түсіну үшін неге соншалықты маңызды екенін егжей-тегжейлі қарастырайық.
САҚП қалай жұмыс істейді?
Сонымен, сатып алу қабілеті паритетінің идеясы бір баға заңы деп аталатын заңға негізделген. Бұл заңға сәйкес, егер ешқандай кедергі болмаса, валюта айырбас бағамын есептегеннен кейін бірдей тауарлардың бағасы барлық жерде бірдей болуы керек.
Сіз жаңа телефон сатып алып жатырсыз делік. Егер дәл осындай телефон АҚШ-та $500 және Жапонияда 55 000 иен болса, онда САҚП-не сәйкес, айырбас бағамы әрбір АҚШ доллары үшін 110 иен болуы керек. Бұл қарапайым емес пе?
Әрине, өмір соншалықты қарапайым емес. Тауарды бір жерде қымбаттатып, екінші жерде арзандататын салықтар, тасымалдау шығындары және жергілікті сұраныс сияқты нәрселер бар. Сонымен, экономистер бір ғана элементті қарастырудың орнына, әртүрлі елдердегі адамдар сатып алатын тауарлар себетін – азық-түлік, киім-кешек, тұрғын үй және энергия сияқты өнімдерді пайдаланады. Бұл себеттің бағаларын салыстыру арқылы олар әртүрлі валюталардың салыстырмалы күшін анықтай алады.
САҚП неліктен маңызды?
САҚП тек экономистер үшін маңызды емес. Оның әсіресе ел экономикасы мен тұрмыс құнын өлшеуге келгенде нақты әлемдік маңызы бар. Біз елдің жалпы ішкі өнімі (ЖІӨ), яғни ел қанша өндіретіні туралы айтақанда, елдер арасындағы баға айырмашылықтарын түзету үшін САҚП пайдаланамыз. Осылайша, біз адамдардың нақты қанша ақша тауып, қанша жұмсайтыны туралы жақсы түсінік аламыз.
Мысалы, Үндістанды алайық. Қағаз жүзінде оның жан басына шаққандағы ЖІӨ, егер біз тұрақты валюта бағамын қолдансақ, төмен болып көрінуі мүмкін. Бірақ біз төмен тұрмыс құнын ескеретін САҚП-ін есепке алсақ, көрініс өзгереді. Кенеттен, орташа табыс басқа елдермен салыстырғанда әлдеқайда салыстыруға келетіндей көрінеді және біз жалпы өмір сүру деңгейін жақсырақ түсіне бастаймыз.
Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) және Дүниежүзілік банк сияқты ұйымдар дүниежүзілік байлықты бөлудің нақты көрінісін қамтамасыз ету үшін САҚП бойынша реттелген ЖІӨ-ді пайдаланады.
Өмір сүру деңгейін салыстыру
САҚП-нің ең пайдалы тұстарының бірі – ол өмір сүру деңгейін салыстыруға көмектеседі. Жергілікті бағаларға қарай реттеу арқылы сіз әртүрлі елдерде жалақыңыздың қаншалықты созылмалы екенін көре аласыз. Жылына $50 000 сізге бір жерде жайлы өмір сүруге мүмкіндік берсе, басқа жерде өмір сүруге ол сома әрең жетеді.
Валюта бағамының ұзақ мерзімді болжамдары
Валюта айырбас бағамдары әртүрлі себептерге байланысты көтерілуі және төмендеуі мүмкін – саясат, қор нарықтары және т.б. Бірақ уақыт өте келе олар САҚП ұсынған бағамға жақындауға бейім. Экономистер мұны валюталардың қалай әрекет ететіні туралы ұзақ мерзімді болжамдар жасау үшін пайдаланады.
Экономикалық қулықтарды әшкерелеу
Кейде үкіметтер ресми айырбас бағамдарын өзгертіп, өз валютасын шын мәніндегіден күштірек етіп көрсетеді. САҚП мұндай жағдайларда елдің валютасы өзінің нақты құнын көрсетпейтінін анықтаудың ыңғайлы құралы болуы мүмкін.
САҚП-нің нақты әлемдегі мысалдары: Big Mac және iPad
Сіз Big Mac индексі туралы естіген шығарсыз. Бұл The Economist журналы жасаған САҚП түсінудің қызықты және оңай жолы. Идея қарапайым: McDonald Big Mac гамбургерлері барлық жерде бірдей болғандықтан, олардың әртүрлі елдердегі бағасын салыстыру әр валютаның сатып алу қабілетін білуге мүмкіндік береді. Егер Big Mac АҚШ-та $5 болса, ал Үндістанда тек $3 доллар болса, бұл әр елдің валютасының құны туралы түсінік береді.
Уақыт өтісімен басқа iPad индексі немесе KFC индексі сияқты осыған ұқсас салыстырулар пайда болды. Бұл құралдар САҚП нақты өмірде қалай әрекет ететінін көруді жеңілдету үшін күнделікті өнімдерді пайдаланады.
САҚП қиындықтары мен шектеулері
САҚП қаншалықты пайдалы болса да, ол мінсіз емес. Жалпы мәселе өнімнің сапасына қатысты. Мысалы, бір елдегі өнімнің екінші елдегі өніммен сыртқы түрі бірдей болса да, сапасы жақсырақ болғандықтан, бағасы жоғары болуы мүмкін. Сонымен, бағаны салыстыру әрқашан да дұрыс нәтиже бере бермейді.
Басқа ықтимал шектеу саудаланбайтын тауарларға қатысты. Кейбір нәрселер, мысалы, жылжымайтын мүлік немесе жергілікті қызметтер (мысалы, шаш қию немесе электр қуаты) халықаралық деңгейде сатылмайды. Бұл нәрселердің бағасы жергілікті жағдайларға байланысты айтарлықтай өзгеруі мүмкін.
Инфляция мен уақыт факторы да қиындықтар тудыруы мүмкін. САҚП бағалар уақыт өте салыстырмалы түрде тұрақты болып қалады деп болжайды, бірақ инфляцияның бұл жоспарды бұзуы мүмкін екенін бәріміз білеміз. Бүгін өзекті баға салыстыруы бірнеше айдан кейін ескіруі мүмкін.
САҚП және криптовалюталар
Сатып алу қабілетінің паритеті мен криптовалюта нарықтары дәстүрлі форекс нарықтары сияқты тікелей байланысты болмаса да, САҚП әртүрлі елдердегі адамдардың криптовалюталарды қалай қабылдайтыны және әрекеттесетіні туралы түсінік бере алады.
Биткоин және басқа криптовалюталар жаһандық активтер болып табылады, яғни олар бір елге байланбаған. Дегенмен, валютасы әлсіз елдердегі адамдар (САҚП негізінде) үшін криптовалюта сатып алу қымбатқа түсуі мүмкін, бұл оны валютаның құнсыздануына қарсы шараға айналдырады. Бұл әсіресе гиперинфляцияға ұшыраған елдерде жиі кездеседі.
Валюталары әлсіреген немесе инфляциясы жоғары елдерде стейблкоиндар адамдарға сатып алу қабілетін сақтап қалудың жолын ұсына алады, бұл оларды белгілі бір аймақтарда практикалық қаржы құралына айналдырады. Стейблкоиндар де тәуекелдер тудыруы мүмкін болса да, САҚП мұндай жағдайларда жергілікті валютаны тұрақты валютаға айырбастаудың тиімділігін анықтауда маңызды рөл атқара алады.
Қорытынды ойлар
Бір сөзбен айтқанда, сатып алу қабілетінің паритеті жаһандық бағаларды, кірістерді және экономиканы түсінудің қуатты құралы болып табылады. Ол мінсіз болмаса да, ол бізге елдердің экономикалық күшін салыстыруда жағдайды теңестіруге мүмкіндік береді.
Сіз айырбас бағамын болжауға тырысатын экономист болсаңыз да, баға стратегияларын анықтайтын компания болсаңыз да, неліктен шетелде бәрі арзанырақ (немесе қымбатырақ) болып көрінетініне таң қалатын саяхатшы болсаңыз да, САҚП барлық жағдайда да баға қатынасын ұсына алады.
Қосымша оқитын материалдар
Жауапкершіліктен бас тарту туралы мәлімдеме: бұл мазмұн сізге тек жалпы ақпарат және ақпараттандыру мақсатында қандай да бір мәлімдемесіз немесе кепілдіксіз ұсынылады. Ол қаржылық кеңес ретінде түсінілмеуі керек және қандай да бір нақты өнімді немесе қызметті сатып алуды ұсынуға арналмаған. Сізге тиісті кәсіби кеңесшілерден кеңес алу керек. Егер мақаланы үшінші тарап авторы жазған болса, айтылған пікірлер үшінші тарап авторының пікірлері екенін және Binance Academy көзқарасын міндетті түрде көрсетпейтінін ескеріңіз. Қосымша мәліметтер алу үшін толық бас тарту туралы мәлімдемемізді осы жерден оқыңыз. Сандық активтердің бағасы құбылмалы болуы мүмкін. Инвестицияңыздың құны төмендеуі немесе жоғарылауы және инвестицияланған соманы қайтара алмауыңыз мүмкін. Инвестициялық шешімдеріңізге тек сіз жауаптысыз және Binance Academy сізде туындауы мүмкін шығындарға жауапты емес. Бұл материал қаржылық, заңдық немесе басқа да кәсіби кеңес ретінде қабылданбауы керек. Қосымша ақпарат алу үшін Пайдалану шарттарын және Тәуекел туралы ескертудіқараңыз.