Kripto para cüzdanı nedir?
Kripto cüzdanı sağlayıcılarının büyük kısmı yazılım tabanlıdır, bu da yazılım cüzdanlarını donanım cüzdanlara kıyasla daha kolay kullanımlı hale getirir. Fakat, donanım cüzdanları en güvenli alternatiftir. Diğer yandan kağıt cüzdanlar, bir kağıda basılmış bir “cüzdan”dan oluşur fakat artık bu tür cüzdanlar modası geçmiş ve güvenilmez olarak kabul edilmektedir.
Kripto para cüzdanları nasıl çalışır?
Bunun yanı sıra cüzdan, özel ve açık anahtara dayanarak oluşturulan ve alfanümerik bir belirteç olan açık adresi de içerir. Bu tip bir adres özünde, coinlerin blockchain üzerinde gönderilebileceği belirli bir “lokasyon”dur. Bu da, fonların size gönderilebilmesi için diğer kişilerle açık adresinizi paylaşabileceğiniz fakat özel anahtarınızı kimseyle paylaşmamanız gerektiği anlamına gelir.
Özel anahtar kullandığınız cüzdandan bağımsız olarak kripto paralarınıza erişebilmenizi sağlar. Yani bilgisayarınız ya da akıllı telefonunuz başkalarının eline geçse bile, karşılık gelen özel anahtar (ya da kurtarma cümlesi) elinizde olduğu sürece başka bir cihazdan fonlarınıza erişebilirsiniz. Coinlerin gerçek anlamda blockchainden ayrılmadığını, yalnızca bir adresten başka bir adrese transfer edildiğini de unutmamak gerekir.
Sıcak ve soğuk cüzdan karşılaştırması
Daha önce belirtildiği gibi, kripto para cüzdanları çalışma şekillerine bağlı olarak “sıcak” ya da “soğuk” olarak tanımlanabilirler.
Yazılım cüzdanlar
Yazılım cüzdanlarının birçok farklı türü vardır ve her biri de kendine has özelliklere sahiptir. Birçoğu bir şekilde internete bağlıdır (sıcak cüzdanlar). Aşağıda en yaygın ve en önemli yazılım cüzdanı türleri açıklanmaktadır: web, masaüstü ve mobil cüzdanlar.
Web Cüzdanları
Web cüzdanlarını kullanarak herhangi bir şey indirmek ya da yüklemek zorunda kalmadan bir tarayıcı arayüzüyle blockchainlere erişebilirsiniz. Buna hem borsa cüzdanları hem de diğer tarayıcı temelli cüzdan sağlayıcılar dahildir.
Masaüstü Cüzdanları
İsminden de anlaşılacağı gibi bir masaüstü cüzdanı, indirebileceğiniz ve bilgisayarınız üzerinden kullanabileceğiniz bir yazılımdır. Web temelli versiyonların aksine masaüstü cüzdanları size anahtarlarınızın ve fonlarınızın tüm kontrolünü verir. Yeni bir masaüstü cüzdanı yarattığınızda, "wallet.dat" isimli bir dosya bilgisayarınızın sabit diskine kaydedilir. Bu dosya, kripto para adresinize erişmeniz için gerekli özel anahtar bilgisini içerir, bu yüzden dosyayı kişisel bir parolayla şifrelemeniz gereklidir.
Eğer masaüstü cüzdanınızı şifrelerseniz, yazılımı çalıştırdığınız her sefer wallet.dat dosyasının okunabilmesi için parolanızı girmeniz gerekir. Eğer bu dosyayı kaybeder ya da parolanızı unutursanız, muhtemelen fonlarınıza erişiminizi de kaybedersiniz.
Bu nedenle, wallet.dat dosyanızı yedeklemeniz ve güvenli bir yerde saklamanız çok önemlidir. Buna alternatif olarak, özel anahtarınızı ya da kurtarma cümlenizi de dışarı aktarabilirsiniz. Bunu yaparak, bilgisayarınızın bozulması ya da bir şekilde erişim dışı olması durumunda başka cihazlardan fonlarınıza erişim sağlayabilirsiniz.
Genel olarak, masaüstü cüzdanları çoğu web versiyonundan daha güvenli kabul edilir fakat bir kripto para cüzdanı kurmadan ve kullanmaya başlamadan önce bilgisayarınızda virüs ve kötü niyetli yazılımların bulunmadığından emin olmanız gereklidir.
Mobil Cüzdanlar
Mobil cüzdanlar masaüstü cüzdanlarla benzer şekilde çalışır ama akıllı telefon uygulamaları olarak tasarlanmışlardır. Bu cüzdanlar, QR kodları aracılığıyla kripto para göndermenize ve almanıza olanak sağladıkları için oldukça kullanışlıdır.
Donanım Cüzdanları
Donanım cüzdanları, açık ve gizli anahtarları oluşturmak için rastgele sayı üreticileri (RNG) kullanan fiziksel, elektronik cihazlardır. Bu anahtarlar daha sonra internete bağlı olmayan cihazın kendisinde saklanır. Bu nedenle donanım cüzdanları, bir soğuk cüzdan türüdür ve en güvenli seçeneklerden biri olarak kabul edilir.
Kağıt Cüzdanlar
Bazı kağıt cüzdan web siteleri çevrimdışı durumdayken yeni adresler ve anahtarlar oluşturabilmeniz için kodlarını indirmenize izin verir. Böylece bu cüzdanlar çevrimiçi hackleme saldırılarına karşı büyük oranda dayanıklı hale gelir ve soğuk depolamaya alternatif olarak değerlendirilebilir.
Fakat çok sayıda kusuru nedeniyle kağıt cüzdanların kullanımı artık tehlikeli kabul edilir ve önerilmez. Bu cüzdanları yine de kullanmak istiyorsanız, risklerin farkında olmanız çok önemlidir. Kağıt cüzdanların başlıca sıkıntılarından biri fonların kısmen gönderilememesi ve yalnızca tüm bakiyenin tek seferde gönderilmesinin mümkün olmasıdır.
Örneğin, düşünün ki bir kağıt cüzdan oluşturdunuz ve toplam 10 BTC’lik fonu birkaç kere işlem yaparak cüzdana gönderdiniz. Eğer 2 BTC harcamaya karar verirseniz, önce 10 coinin tamamını başka bir tür cüzdana (ör. Masaüstü cüzdanı) göndermeniz gerekir. Ancak bundan sonra fonun bir kısmını (2 BTC) harcayabilirsiniz. Daha sonra kalan 8 BTC’yi yeni bir kağıt cüzdana gönderebilirsiniz fakat bir donanım ya da yazılım cüzdanı çok daha iyi bir tercih olabilir.
Teknik olarak, eğer kağıt cüzdan özel anahtarınızı bir masaüstü cüzdana aktarırsanız ve fonlarınızın yalnızca bir kısmını harcarsanız, kalan coinler Bitcoin protokolü tarafından otomatik olarak oluşturulan bir “para üstü adresine” gönderilir. Eğer para üstü adresini manuel olarak kontrolünüzdeki adres olarak ayarlamazsanız muhtemelen fonlarınızı kaybedersiniz.
Günümüzde yazılım cüzdanlarının çoğu bu değişikliği sizin yerinize yaparak kalan coinleri cüzdanınızın parçası olan bir adrese gönderir. Fakat hatırlanması önemli olan konu, kağıt cüzdandan dışarı ilk kez fon transfer ettikten sonra gönderdiğiniz miktardan bağımsız olarak cüzdanınızın boş kalacağıdır. Bu yüzden bu kağıt cüzdanı daha sonra tekrar kullanamayacağınızı bilmeniz gerekir.
Yedeklemelerin önemi
Kripto para cüzdanlarınıza erişiminizi kaybetmeniz size pahalıya mal olabilir. Bu yüzden cüzdanları belli aralıklarla yedeklemeniz önemlidir. Birçok durumda bunu wallet.dat dosyalarını ya da tohum cümleyi yedekleyerek yapabilirsiniz. En temelde, kurtarma cümleleri özel anahtarlara benzer bir rol üstlenir fakat bunların idaresi daha kolaydır. Eğer parola şifrelemesini tercih ederseniz, parolanızı yedeklemeyi de unutmamanız gerekir.