Kripto Cüzdanı Nedir? | Binance Academy

Kripto cüzdanları

Kısaca, bir kripto para cüzdanı bir blockchain ağıyla etkileşim kurmanıza yardımcı olan bir araçtır. Farklı kripto cüzdanı türleri vardır ve bunları üç gruba ayırmak mümkündür: yazılım, donanım ve kağıt cüzdanlar. Çalışma mekanizmalarına bağlı olarak, soğuk ve sıcak cüzdanlar olarak da adlandırılabilirler.

Kripto cüzdanı sağlayıcılarının büyük kısmı yazılım tabanlıdır, bu da yazılım cüzdanların kullanımını donanım cüzdanlara kıyasla daha kolay bir hale getirir. Fakat, donanım cüzdanları genellikle en güvenli seçenektir. Diğer yandan kağıt cüzdanlar, kağıda basılmış bir “cüzdandan" oluşur, fakat artık bu tür cüzdanlar modası geçmiş ve güvenilmez olarak kabul edilmektedir.

Kripto para cüzdanları nasıl çalışır?

Yaygın inancın aksine kripto cüzdanları, dijital varlıkları gerçek anlamda tutmaz. Bunun yerine, bir blockchainle etkileşim kurmak için gerekli araçları sağlarlar. Başka bir deyişle bu cüzdanlar, blockchain işlemleri aracılığıyla kripto para almak ve göndermek için gerekli olan bilgileri oluşturur. Bu tip bilgiler arasında bir ya da daha fazla açık ve özel anahtar çifti yer alır.

Cüzdan, özel ve açık anahtarlara dayanarak oluşturulmuş alfanumerik bir tanımlayıcı olan adresi de içerir. En özünde bu adres, blockchain üzerinde yer alan ve coinlerin gönderilebileceği belirli bir "lokasyondur". Bu da fonların size gönderilebilmesi için adresinizi diğer kişilerle paylaşabileceğiniz fakat özel anahtarınızı hiçbir zaman hiç kimseyle paylaşmamanız gerektiği anlamına gelir.

Özel anahtar, kullandığınız cüzdandan bağımsız olarak kripto paralarınıza erişebilmenizi sağlar. Yani bilgisayarınız ya da akıllı telefonunuz başkalarının eline geçse bile, karşılık gelen özel anahtar (ya da kurtarma cümlesi) elinizde olduğu sürece başka bir cihazdan fonlarınıza erişebilirsiniz. Coinlerin gerçek anlamda blockchainden ayrılmadığını, yalnızca bir adresten başka bir adrese transfer edildiğini de unutmamak gerekir.

Kripto alıp satmak için bir kripto cüzdanına ihtiyacım var mı?

Bu sorunun yanıtı, kısaca evettir. İster sık alım satım yapan bir kişi ister bir bitcoin HODLer'ı olun, kriptolarınızı alıp satmak ve tutmak için bir cüzdan adresine ihtiyacınız vardır. Kripto borsanızın sunduğu sıcak cüzdanı, telefonunuza yüklediğiniz bir mobil cüzdanı, bir tarayıcı uzantısını, bir masaüstü cüzdanını ya da bir donanım cüzdanını kullanabilirsiniz. Tercih edebileceğiniz birkaç seçenek vardır. Farklı cüzdan türlerinden bazı örnekleri aşağıda görebilirsiniz:

1. Sıcak cüzdan: Binance borsası.

2. Mobil kripto cüzdanları: Trust Wallet, MetaMask.

3. Tarayıcı uzantısı kripto cüzdanları: MetaMask, MathWallet, Binance Chain Wallet.

4. Masaüstü kripto cüzdanları: Electrum, Exodus.

Not: Binance Smart Chain (BSC) kullanıyorsanız, Binance Smart Chain (BSC) İçin En İyi Kripto Cüzdanları makalemizi okumanızı öneririz.

Sıcak ve soğuk cüzdan karşılaştırması

Daha önce belirtildiği gibi, kripto para cüzdanları çalışma şekillerine bağlı olarak “sıcak” ya da “soğuk” olarak tanımlanabilirler.

Sıcak cüzdan, herhangi bir şekilde internete bağlı olan bir cüzdandır. Örneğin, Binance'te bir hesap açtığınızda ve cüzdanlarınıza fon gönderdiğinizde, Binance’in sıcak cüzdanına fon yatırıyor olursunuz. Bu cüzdanların kurulumunun oldukça kolay olması ve fonlara hızla erişilebilmesi, bu tip cüzdanları alım satan yapan kişiler ve diğer sık kullanıcılar için kullanışlı hale getirir.

Diğer yandan, soğuk cüzdanların internet bağlantısı yoktur. Bunun yerine, anahtarları çevrimdışı şekilde saklamak için fiziksel bir araç kullanırlar. Bu da onları hack'leme girişimlerine karşı dirençli hale getirir. Dolayısıyla soğuk cüzdanlar, coinlerinizi "saklamanız" için çok daha güvenli bir seçenektir. Bu yöntem soğuk depolama olarak da bilinir ve özellikle de uzun vadeli yatırımcılar ya da "HODLer'lar" için uygundur.

Binance, kullanıcıların fonlarını korumak için coinlerin yalnızca çok küçük bir yüzdesini sıcak cüzdanlarda tutar. Geri kalanlar internet bağlantısı olmadan, soğuk cüzdanlarda saklanır. Fonlarını merkezi bir borsada tutmak istemeyen kullanıcılar ise Binance DEX'i tercih edebilir. Binance DEX, özel anahtarlarınızın tüm kontrolünü elinizde tutarken bir yandan da soğuk depolama cihazlarınızdan (donanım cüzdanı) doğrudan alım satım yapabilmenize imkan sunan merkeziyetsiz bir alım satım platformudur.

Yazılım cüzdanlar

Yazılım cüzdanlarının birçok farklı türü vardır ve her biri de kendine has özelliklere sahiptir. Birçoğu bir şekilde internete bağlıdır (sıcak cüzdanlar). Aşağıda, en yaygın ve önemli yazılım cüzdanı türlerinden bahsedilmektedir: web, masaüstü ve mobil cüzdanlar.

Web Cüzdanları

Web cüzdanlarını kullanarak herhangi bir şey indirmek ya da yüklemek zorunda kalmadan bir tarayıcı arayüzüyle blockchainlere erişebilirsiniz. Buna hem borsa cüzdanları hem de diğer tarayıcı temelli cüzdan sağlayıcıları dahildir. Çoğu zaman, yeni bir cüzdan yaratabilir ve bu cüzdana erişmek için kişisel bir şifre belirleyebilirsiniz. Fakat bazı hizmet sağlayıcılar, özel anahtarları sizin yerinize tutar ve idare eder. Bu yaklaşım deneyimsiz kullanıcılar için daha kolay olsa da aslında tehlikeli bir uygulamadır.

Özel anahtarlarınızın kontrolünü kendi elinizde tutmuyorsanız, paranızı başka bir kişiye emanet etmiş olursunuz. Birçok web cüzdanı, bu sorunun üstesinden gelmek için artık anahtarlarınızı ya tamamen ya da paylaşımlı olarak (çoklu imzalar aracılığıyla) sizin yönetmenize imkan tanır. Bu nedenle, size en uygun olanı seçmeden önce tüm cüzdanların teknik yaklaşımını kontrol etmeniz önemlidir.
Kripto para borsalarını kullanırken de sunulan koruma araçlarını kullanmayı tercih etmeniz faydanıza olacaktır.

Binance Borsası; cihaz yönetimi, çok aşamalı doğrulama, oltalama engelleme kodu ve çekim adresi yönetimi gibi çeşitli güvenlik özellikleri sunar.

Masaüstü Cüzdanları

İsminden de anlaşılacağı gibi bir masaüstü cüzdanı, indirebileceğiniz ve bilgisayarınız üzerinden kullanabileceğiniz bir yazılımdır. Web temelli bazı versiyonların aksine, masaüstü cüzdanları size anahtar ve fonlarınızın tüm kontrolünü verir. Yeni bir masaüstü cüzdanı yarattığınızda, "wallet.dat" isimli bir dosya bilgisayarınızın sabit diskine kaydedilir. Bu dosya, kripto para adresinize erişmeniz için gerekli özel anahtar bilgisini içerir, bu yüzden dosyayı kişisel bir parolayla şifrelemeniz gereklidir.

Eğer masaüstü cüzdanınızı şifrelerseniz, yazılımı çalıştırdığınız her sefer parolanızı girmeniz gerekecektir. Yazılım, ancak bu şekilde wallet.dat dosyasını okuyabilir. Bu dosyayı kaybeder ya da parolanızı unutursanız, büyük ihtimalle fonlarınıza erişiminizi de kaybedersiniz.

Bu nedenle, wallet.dat dosyanızı yedeklemeniz ve güvenli bir yerde saklamanız çok önemlidir. Bunun yerine, özel anahtarınızı ya da kurtarma cümlenizi dışarı da aktarabilirsiniz. Böylece, bilgisayarınızın bozulması ya da bir şekilde erişim dışı olması durumunda başka cihazlardan fonlarınıza erişim sağlayabilirsiniz.

Genel olarak, masaüstü cüzdanları çoğu web versiyonundan daha güvenli kabul edilir fakat bir kripto para cüzdanı kurmadan ve kullanmaya başlamadan önce bilgisayarınızda virüs ve kötü niyetli yazılımların bulunmadığından emin olmanız gereklidir.

Mobil Cüzdanlar

Mobil cüzdanlar masaüstü cüzdanlarla benzer şekilde çalışır ama akıllı telefon uygulamaları olarak tasarlanmışlardır. Bu cüzdanlar, QR kodlar aracılığıyla kripto para göndermenize ve almanıza olanak sağladıkları için oldukça kullanışlıdır.

Mobil cüzdanların özellikle de günlük alım satımlar ve ödemeler yapanlar için uygun olması, bu tarz cüzdanları gerçek dünyada Bitcoin, BNB ve diğer kripto paraları harcamak için uygun bir seçenek haline getirir. Mobil kripto cüzdanlarının önemli bir örneği Trust Wallet'tır.

Ancak aynı bilgisayarlar gibi mobil cihazlar da zararlı uygulamalara ve kötü amaçlı yazılımların bulaşmasına açıktır. Bu nedenle, mobil cüzdanınızı bir parolayla şifrelemeniz ve akıllı telefonunuzun kaybolması ya da bozulması ihtimaline karşı özel anahtarlarınızı (ya da kurtarma cümlenizi) yedeklemeniz önerilmektedir.

Donanım cüzdanları

Donanım cüzdanları, açık ve gizli anahtarları oluşturmak için rastgele sayı üreticileri (RNG) kullanan fiziksel, elektronik cihazlardır. Daha sonra bu anahtarlar cihazın kendisinde saklanır ve cihaz internete bağlı değildir. Bu nedenle, donanım cüzdanları bir soğuk cüzdan türüdür ve en güvenli seçeneklerden biri olarak kabul edilir.

Bu cüzdanlar çevrimiçi saldırılara karşı yüksek seviyede güvenlik sunsa da, donanım yazılımının düzgün şekilde yapılmaması durumunda bazı riskler de barındırırlar. Ayrıca, donanım cüzdanları daha az kullanıcı dostudur ve sıcak cüzdanlara kıyasla fonlara erişim daha zordur.

Erişim zorluğunun üstesinden gelmek amacıyla cihazınızı doğrudan alım satım platformuna bağlamak için Binance DEX'i kullanabilirsiniz. Bu yaklaşım, fonlarınıza erişmenizin güvenli bir yoludur çünkü özel anahtarlarınız hiçbir zaman cihazınızdan ayrılmaz. Bazı web cüzdanı sağlayıcıları da benzer bir hizmet sunarak donanım cüzdanlarının tarayıcı arayüzüne bağlanmasına olanak sağlamaktadır.

Bir donanım cüzdanı kullanmayı, eğer kriptolarınızı uzun süre tutmayı planlıyorsanız ya da büyük miktarlarda kripto para tutuyorsanız düşünmelisiniz. Güncel donanım cüzdanlarının çoğu, cihazınızı korumanız için bir PIN kodu oluşturmanıza imkan sunar ve cüzdanınızın kaybolması durumunda kullanmanız için size bir kurtarma cümlesi verir.

Kağıt Cüzdanlar

Kağıt cüzdan, üzerinde bir kripto adresinin ve özel anahtarın QR kod formatında fiziksel olarak basılı olduğu bir kağıt parçasıdır. Kripto para işlemlerini gerçekleştirmek için daha sonra bu kodlar taratılabilir.

Bazı kağıt cüzdan web siteleri çevrimdışı durumdayken yeni adresler ve anahtarlar oluşturabilmeniz için kodlarını indirmenize izin verir. Böylece bu cüzdanlar çevrimiçi hackleme saldırılarına karşı büyük oranda dayanıklı hale gelir ve soğuk depolamaya alternatif olarak değerlendirilebilir.

Fakat çok sayıda kusuru nedeniyle kağıt cüzdanların kullanımı artık tehlikeli kabul edilmekte ve önerilmemektedir. Yine de bu cüzdanları kullanmak istiyorsanız, risklerin farkında olmanız çok önemlidir. Kağıt cüzdanlardaki önemli bir sıkıntı, cüzdandaki fonların bir kısmını göndermenin mümkün olmaması, yalnızca tüm bakiyenin gönderilebilmesidir.

Örneğin, düşünün ki bir kağıt cüzdan oluşturdunuz ve toplam 10 BTC’lik fonu birkaç kere işlem yaparak cüzdana gönderdiniz. Eğer 2 BTC harcamaya karar verirseniz, önce 10 coinin tamamını başka bir tür cüzdana (ör. Masaüstü cüzdanı) göndermeniz gerekir. Ancak bundan sonra fonun bir kısmını (2 BTC) harcayabilirsiniz. Daha sonra kalan 8 BTC’yi yeni bir kağıt cüzdana gönderebilirsiniz fakat bir donanım ya da yazılım cüzdanı çok daha iyi bir tercih olabilir.

Teknik olarak, eğer kağıt cüzdan özel anahtarınızı bir masaüstü cüzdana aktarırsanız ve fonlarınızın yalnızca bir kısmını harcarsanız, kalan coinler Bitcoin protokolü tarafından otomatik olarak oluşturulan bir “para üstü adresine” gönderilir. Eğer para üstü adresini manuel olarak kontrolünüzdeki adres olarak ayarlamazsanız muhtemelen fonlarınızı kaybedersiniz.

Günümüzde çoğu yazılım cüzdanı, kalan bakiyeyi sizin yerinize idare ederek kalan coinleri cüzdanınızın parçası olan bir adrese gönderir. Fakat gönderilen tutar ne kadar olursa olsun, kağıt cüzdanla yapılan ilk dışarı fon transferinin ardından cüzdanın boş kalacağı unutulmamalıdır. Dolayısıyla bu kağıt cüzdanın daha sonra tekrar kullanılamayacağı dikkate alınmalıdır.

Yedeklemelerin önemi

Kripto para cüzdanlarınıza erişiminizi kaybetmeniz size pahalıya mal olabilir. Bu yüzden belirli aralıklarla yedekleme yapmanız önemlidir. Çoğu zaman bunu, wallet.dat dosyalarını ya da kurtarma cümlelerini yedekleyerek yapabilirsiniz. En temelde bir kurtarma cümlesi, kök anahtara benzer şekilde çalışarak bir kripto cüzdanındaki tüm anahtarlara ve adreslere erişim sunar. Eğer bir parolayla şifreleme yaptıysanız, parolanızı yedeklemeyi de unutmamanız gerekir.

Hangi kripto cüzdanını kullanmalıyım?

Bu sorunun kesin bir yanıtı yoktur. Sık sık alım satım yapıyorsanız, bir web cüzdanı kullanmanız fonlarınıza hızla erişmenize ve kolayca alım satım yapmanıza imkan tanır. Hesabınızı iki aşamalı doğrulama (2FA) yöntemleriyle güvene almak için ekstra adımları attığınızı varsayarsak, kriptolarınız genellikle güvende kalacaktır. Fakat yakın bir zaman içinde satma niyetinde olmadığınız yüksek miktarda kripto tutuyorsanız, internete bağlanmadığı için daha güvenli ve çevrimiçi oltalama saldırılarına ya da dolandırıcılıklara karşı daha dirençli olan soğuk cüzdanlar sizin için daha iyi bir tercih olabilir.

Son Söz

Kripto cüzdanları, Bitcoin ve diğer kripto paraları kullanmanın önemli bir parçasıdır. Bu cüzdanlar, blockchain ağları üzerinden fon almayı ve göndermeyi mümkün kılan altyapının en temel öğeleri arasında yer alır. Her bir cüzdan türünün kendine has avantajları ve dezavantajları vardır. Bu nedenle, fonlarınızı bir cüzdan türüne aktarmadan önce bu cüzdanın nasıl çalıştığını anlamanız önemlidir.