Kısa Özet
Cardona, henüz tüm potansiyelini ortaya koyamamış bir Proof of Stake blockchain projesidir. “Üçüncü nesil” bir blockchain olarak, uzun süredir beklenen Ethereum 2.0'a benzer şekilde, ikinci nesil blockchainlerdeki ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmeyi hedefler.
Cardano'nun gelişiminin arkasında bilimsel bir bakış açısı ve birçok akademik araştırma yer alır. Cardano, 2020 Shelley sürümüyle birlikte hedeflerine ulaşmaya bir adım daha yaklaşmıştır.
Giriş
Cardano projesi ve ona bağlı ADA kripto parası, 2015 yılındaki lansmanından bu yana topluluk tarafından büyük ilgi görmektedir. Gelişim aşamasında uygulanan akademik titizlik Cardano'yu kripto para dünyasında benzersiz bir konuma yerleştirir.
Cardano projesinin başlıca geliştiricisi, Charles Hoskinson tarafından kurulan teknoloji şirketi Input Output Hong Kong'dur (IOHK). Hoskinson, Ethereum'un ilk zamanlarında bu projede de yer almıştır.
Peki, Cardano nedir ve uzun yol haritası dahilinde hangi işlevleri sunmayı planlamaktadır? Yanıtlar makalemizde.
Cardano (ADA) Nedir?
Cardano, akran değerlendirmesinden geçen akademik araştırmalara dayanan, çok amaçlı bir blockchain tasarımıdır. Mühendis, matematikçi, bilim insanı ve iş dünyası profesyonelleri gibi farklı disiplinlerden gelen kişilerden oluşan bir ekip tarafından geliştirilmektedir.
Devam etmekte olan platform geliştirme sürecinde her zaman bilimsel bir yaklaşım sergilenir. Yaratıcılarına göre Cardano'nun arkasındaki en önemli tasarım prensipleri güvenlik, ölçeklenebilirlik ve birlikte çalışabilirliktir.
Cardano'nun yerel para birimi olan Ada, Cardano blockchaininde işlem yapmak için kullanılır. Ada ve Cardano arasındaki ilişki, ether (ETH) ile Ethereum'unkine çok benzerdir.
Cardano'nun gelişimi, birden fazla iş biriminin kontrolü altındadır. IOHK, Cardano protokolünün geliştirilmesini idare eder; Cardano Vakfı projeyi yönetir ve EMURGO da iş geliştirme ve kullanımı artırmadan sorumludur. IOHK, Ethereum Classic'in (ETC) geliştirilmesinde de rol üstlenmiştir.
Cardano'nun (ADA) yol haritası nasıldır?
Cardano'nun yol haritası beş ana evreden oluşur: Byron, Shelley, Goguen, Basho ve Voltaire. İlk evre olan Byron'da ağ, ADA transferi gibi temel işlevlerle birlikte kullanıma sunulmuştur. 2020'de gerçekleştirilen Shelley sert çatallanması ise merkeziyetsizliğin daha da artırılmasına yöneliktir. Şu anda node'lar Cardano topluluğu tarafından çalıştırılmakta ve stake havuzları da ADA sahipleri tarafından yürütülmektedir.
Aralık 2020 itibarıyla işlevsel akıllı kontratları platform üzerinde faaliyete geçirmek mümkün değildir. Yol haritası gereğince bu özellik, Goguen güncellemesiyle birlikte gelecektir. Goguen'in ardından gelen Basho dönemi, ölçeklenebilirlik ve birlikte çalışabilirliğin optimizasyonuna, Voltaire dönemi ise yönetişim için bir hazine sisteminin sunulmasına odaklanır.
Cardano (ADA) nasıl çalışır?
Cardano, birinci nesil (örn. Bitcoin) ve ikinci nesil (örn. Ethereum) blockchainlerin ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmeyi amaçlayan “üçüncü nesil” bir blockchain olarak tasarlanmıştır.
Bu sınıflandırmayı yapanlara göre birinci ve ikinci nesil blockchainler ağda tıkanmalar yaşamakta, dolayısıyla idare edebildikleri toplam işlem miktarı da sınırlanmaktadır. Bu da onları, dünya genelinde geniş bir kitle tarafından kullanılmak için verimsiz seçenekler haline getirir. BTC ve ETH işlem sürelerindeki dalgalanmaları inceleyerek bu sorunun varlığını doğrulamak mümkündür.
Cardano, proje dokümanlarında karşılaştırma amaçlı olarak VISA'nın hesaplama gücünü referans alır:
ağın ödemelerdeki saniye başına işlem (TPS) ortalaması 1.736 ve toplam kapasitesi de 24.000 TPS'tir.
Cardano, işlem verimini birkaç farklı yoldan iyileştirmeyi amaçlar. Bu hedefe ulaşmaya yönelik en önemli öğelerden biri Ouroboros adlı Proof of Stake (PoS) mutabakat mekanizmasıdır. Ouroboros, Proof of Work'e (PoW) kıyasla enerji masrafını düşürmenin yanı sıra kanıtlanabilir güvenlik garantileri de sunar.
Cardano'nun ölçeklenebilirliği daha da ileri taşımak için sunduğu Katman 2 çözümü Hydra, adını mitolojik bir yaratıktan alır. Ana fikir, ağa eklenen yeni her bir node ile işlem kapasitesinin de artmasıdır.
Kesintiler olmadan ya da blockchainin baştan başlatılması gerekmeden sert çatallanmaların yapılmasına imkan tanıyan sert çatallanma birleştiricisi de Cardano'nun önemli özelliklerinden biridir. Shelley yükseltmesinin başarısı, bu yaklaşımın ne kadar etkin olduğunun bir göstergesidir.
➟ Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance'ten Bitcoin (BTC) satın alabilirsiniz!
Cardano'nun (ADA) önemli özellikleri
Daha önce de bahsettiğimiz gibi Cardano'nun güçlü yanı, projenin temelini oluşturan akademik ve bilimsel bakış açısıdır. Cardano'yu geliştiren ekip, altta yatan teknolojiye yönelik 90'ın üzerinde whitepaper yayınlamıştır. Projenin son derece net bir yol haritası vardır ve ağın amacı güvenlik, ölçeklenebilirlik ve birlikte çalışabilirliğe sahip olmaktır.
Bu özellik henüz faaliyete geçmemiş olmasa da Cardano blockchaini, gelecekte akıllı kontratların da ölçeklenebilmesine imkan tanıyacaktır. Geliştirilme aşamasında VISA'yı rakip olarak gören ve teorik sınırını donanım limitleri olarak belirleyen Cardano, güçlü bir fintek ürünü olarak kullanılmak için gerekli tüm yapı taşlarına sahip olabilir.
Ethereum'a benzer şekilde Cardano'nun da olası kullanım alanları çok geniştir. Cardano'nun tek amacı, üzerinde uygulamaların inşa edileceği bir baz katman olarak hareket etmektir.
Büyük vaatleri olmasına rağmen öncelikle Cardano'nun bu vaatleri yerine getirmesi gereklidir – kripto para dünyasında Bitcoin dışındaki neredeyse her şey gibi. Cardano'nun temelleri sağlam olsa da gelişimi nispeten yavaştır.
ADA token nedir?
ADA, Cardano'nun tokenıdır ve adını 19. yüzyıl matematikçisi Ada Lovelace'ten alır. ADA arzının %57,6'sı, Cardano'nun 62,2 milyon USD topladığı bir İlk Coin Arzında (ICO) dağıtılmıştır.
Token hem dijital bir para birimidir hem de Cardano ağında işlemler yapmayı mümkün hale getirir (Ethereum üzerinde işlem yapmak için ethere ihtiyacınız olmasına benzer şekilde).
ADA sahipleri, aynı zamanda Cardano ağında bir paya (stake) da sahiptir ve bu pay staking ödülleri kazanmak için stake havuzlarında kullanılabilir. Cardano staking'i Binance Earn aracılığıyla da yapılabilir.
Cardano (ADA) nasıl saklanır?
IOHK tarafından geliştirilen Daedalus, ADA tutmak için kullanılabilen açık kaynaklı bir masaüstü yazılım cüzdanıdır. Daedalus, bir tam node cüzdanıdır. Diğer bir deyişle, Cardano blockchaininin tamamının indirilmesi gerekir ve maksimum kullanıcı güvenliği için tüm işlemler doğrulanır.
Tüm blockchainin indirilmesini gerektirmeyen hafif cüzdanlar ise Yoroi Wallet ve AdaLite'tır. Aynı zamanda ADA; Daedalus, Yoroi Wallet ve AdaLite aracılığıyla Ledger ve Trezor gibi soğuk depolama donanım cüzdanlarında da tutulabilir.
Son düşünceler
Cardano, kripto ekosistemine blockchain altyapısı sunmayı amaçlayan iddialı bir projedir. Projenin gelişimi, bazı kişilerin beklentisine kıyasla yavaş olsa da hedefleri büyüktür.
Peki, bu üçüncü nesil blockchain projesi piyasaya hakim bir akıllı kontrat platformu haline gelebilecek mi yoksa piyasayı yakalamak için çok mu yavaş kalacak? Cardano'nun yaptığını daha iyi bir şekilde yapabilecek dördüncü nesil blockchainler var mı? Bu sorular ancak, Cardano'nun yol haritasında daha fazla ilerleme kaydetmesi durumunda cevaplanabilir.