Kısa Özet
UMA, bilinen herhangi bir gerçeği blockchain üzerine kaydetmek üzere tasarlanmış bir optimistik oracle'dır (OO). Oracle'lar, blockchainleri dış dünyaya bağlayan varlıklardır. Bir optimistik oracle ise gerçek dünyadan merkeziyetsiz bir sisteme veri akışı sağlayan bir oracle türüdür. Verilere itiraz edilmemesi durumunda bu veriler doğru olarak kabul edilir. "İnsan destekli gerçek makinesi" olarak adlandırılan optimistic oracle, küresel piyasaları evrensel olarak adil, erişilebilir, güvenli ve merkeziyetsiz kılmak amacıyla Web3'ün sınırsız potansiyelini açığa çıkarmayı ve esneklik sunmayı amaçlar.
Giriş
Hart Lambur, 2017 yılında kurulan UMA'nın kurucularından biridir. Aralık 2018'de UMA projesinin white paper'ı yayınlanmış ve kısa bir süre sonra da geliştiriciler UMA projesinin resmen faaliyete geçtiğini duyurarak temel ağdaki ilk ürün olarak USStocks tokeni kullanıma sunmuştur. UMA, Nisan 2021'de Uniswap'ta bir ilk likidite arzı yapmıştır. Bu arz, Uniswap üzerindeki ilk merkeziyetsiz borsa arzıdır.
Evrensel Piyasa Erişiminin (Universal Market Access) kısaltması olan UMA, Web3 üzerindeki piyasalar ve akıllı sözleşmeleri güvence altına alan bir optimistik oracle'dır. Eksik veya yanlış bilgiler nedeniyle, akıllı sözleşmelerin koşullarını karşılamak için gerekli zincir dışı veriler yetersiz veya yanlış olabilir. Mevcut oracle'lar, tekil değerler sunduğu ve diğer veri formlarını destekleyemediği için esnek değildir. OO'lar kusurlu bilgileri düzeltmek amacıyla verilerin hatasız olduğunu doğrulamaları için insanları teşvik ederek insan ögesiyle ileri seviye veri doğrulamaya imkan tanır.
UMA nasıl hizmet görür?
UMA'nın Optimistik Oracle sisteminde üç unsur yer alır: verileri talep eden sözleşme, verileri sunan katılımcı ve aynı fikirde olmaması durumunda verilere itiraz edebilecek potansiyel bir itiraz eden.
Talep
UMA'nın OO'su zincir üstüne doğru verilerin sunulmasını sağlamak için token sahiplerinden oluşan ağını teşvik eder. OO, veri doğrulama sürecine bir insan unsuru ekleyerek token sahiplerinden oluşan topluluğu aracılığıyla her tür veriyi sunabilir.
Teklif
Tipik olarak, sözleşme verileri talep eder ve bir itiraz süresi belirtir (bu süre birkaç dakika ila birkaç gün arasında değişebilir). Teklif sahibi bir teminat yatırır ve itiraz edilebilecek bir veri noktasını teklif eder. İtiraz süresi bittikten sonra verilerin doğru olduğu varsayılır ve veriler blockchaine teslim edilir. Teklif sahibi teminatını geri alır. İtiraz süresi içerisinde birisi verilerin yanlış olduğunu düşünebilir ve itiraz edebilir.
İtiraz
Bazen, teklif sahibinin verilerini kabul etmeyen bir kişi olabilir. Bu kişi de bir teminat yatırır ve itiraz oylamaya gider. UMA token sahipleri itirazı 48 saat içinde çözer. İtiraz eden haklıysa, teklif sahibinin teminat olarak yatırdığı fonların bir kısmını ödül olarak alır. Diğer yandan haksızsa, teminat olarak yatırdığı fonları ceza olarak kaybeder ve bu fonların bir kısmı teklif sahibine gider. Oracle'larda oylama üç aşamadan oluşur:
Açık oylama: Oyların kaydedildiği 24 saatlik bir dönemdir.
Oyların onaylanması: Kullanıcıların oyları açıklanır ve oylar sayılıp sonuçlar belirlenir.
Ödül alımı: "Doğru" oy kullanan kullanıcılar, protokol tarafından oluşturulan UMA token ödüllerini alabilir.
Ödüller, alındıkça bileşik hale gelecektir. Ödüller alındığında tokenler kullanıcıların cüzdanlarına aktarılır ve bu da ödülleri her bir başarılı oylamayla birlikte kullanıcının oylama gücünü artıracak aktif oylama tokenleri haline getirir.
UMA'nın akıllı sözleşmeleri, öncelikli olarak merkeziyetsiz uygulamalar geliştiren geliştiriciler için tasarlanmıştır. Fakat tüm UMA token sahipleri, UMA'nın optimistik oracle'ında katılımcı olabilir. UMA, Ethereum üzerinde inşa edilmiş bir ERC-20 tokendir ve MetaMask, Trezor ve Ledger gibi cüzdanlarda tutulabilir. Oylamayı etkinleştirmek için bu cüzdanların UMA DApp'ine bağlanması gerekir.
UMA'yı benzersiz kılan nedir?
UMA'nın OO'su, akıllı sözleşmeler arasında verilere yapılan itirazlara insan destekli bir çözüm sunar. Esnek olmayan ve blockchaine yalnızca tekil, tekrarlanabilir değerler sunan standart fiyat akışı oracle'larının aksine, OO'lar akıllı sözleşmeler arasında hatalı veya muğlak verilerde mutabakat sağlamak için bir yol sunar. OO'lar diğer oracle'lardan daha esnektir, çünkü maç skoru, hava durumu veya seçim sonucu gibi zincir dışından edinilebilecek herhangi bir bilgiyi sunabilir. Bu da OO'ların Web3 için potansiyelini sınırsız kılar.
UMA token nedir?
UMA, bir ERC-20 tokendir ve UMA güvenlik modelinin temelidir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi token sahipleri, itiraz edilen verilere yönelik topluluk oylamalarına katılabilir. UMA sahipleri, oylamalara katıldıklarında ödüller kazanabilir. Ağın oylamaya gittiği her sefer, mevcut UMA arzının %0,05'ine denk enflasyonist bir ödül aktif olarak oy kullanan kişilere dağıtılır.
Token sahipleri yönetişim, protokol yükseltmeleri ve sistem değişikliği süreçlerine de dahil olur.
Tokenin başlangıç arzı 100 milyondur. UMA, Nisan 2021'de o güne kadarki ilk merkeziyetsiz borsa arzını Uniswap'ta 0,26 USD başlangıç fiyatıyla düzenlemiştir. Kalan 98 milyon tokenden 48,5 milyonu projenin kurucularına ayrılmış, 35 milyonu ağın geliştiricilerine dağıtılmış ve 14,5 milyon token de gelecekteki satışlar için ayrılmıştır.
2021 yılında, UMA'yı başlatan vakıf Risk Labs 35 milyon tokeni UMA DAO'suna aktararak bu fonların ekosistemin büyümesinde ne zaman ve nerede kullanılacağının UMA token sahipleri tarafından oylanmasına imkan tanımıştır.
UMA için bir sonraki adım nedir?
UMA'nın iş geliştirme ekibi iki sektöre odaklanmaktadır: tahmin piyasaları ve sigorta.
Şu anda, risk yönetimi platformu Sherlock sigorta poliçesi itiraz sistemini desteklemek için UMA'nın oracle'ını kullanmaktadır. Bilgi piyasaları platformu Polymarket, diğer oracle'ların güvene dayalı olmayan bir şekilde ele alamadığı UMA'nın OO sorularını sorabilecektir.
UMA, yönetişim ve teşvikler için DAO araçlarında da önemli bir büyüme görmeyi beklemektedir. UMA destekli Outcome.Finance, güvene dayalı olmayan teşvik programları yürütmek için DAO'lara çeşitli yollar sunmaktadır. Risk Labs, hem UMA'nın hem de iş ortağı organizasyonları olan Across Protocol ve Outcome.Finance'in arkasındaki ekip ve vakıftır. UMA ve OO'su şu anda Across çapraz zincir köprüsünü desteklemektedir.
Binance'te nasıl UMA alınır?n
UMA, Binance gibi kripto para borsalarından satın alınabilir.
1. Binance hesabınıza giriş yapın ve [Al-Sat] -> [Spot] ögelerine tıklayın.
2. Mevcut işlem çiftlerinin bir listesini görmek için arama çubuğuna "UMA" yazın. Biz bu örnekte UMA/BUSD çiftini kullanacağız.
3. [Spot] kutusuna gidin ve satın almak istediğiniz UMA miktarını girin. Bu örnekte bir Piyasa Emri kullanacağız. Emrinizi onaylamak için [UMA Al] tuşuna tıklayın. Satın aldığınız UMA'lar Spot Cüzdanınıza yatırılacaktır.
Son Söz
UMA'nın Optimistik Oracle'ı 2018 yılında faaliyete geçmesinden bu yana yüz milyonlarca doları güvence altına almıştır. Geliştiriciler optimistik oracle'ları anlamaya ve kullanmaya başladıkça, OO'lar gelecekte farklı birçok protokol, DAO, entegrasyon ve ürünün merkezinde yer alabilir.