Ano ang peer-to-peer (P2P)?
Sa financial technology, ang terminong peer-to-peer ay madalas na tumutukoy sa palitan ng mga cryptocurrency o digital assets sa pamamagitan ng isang distributed na network. Ang platapormang P2P ay nagbibigay ng kakayahan sa mga mamimili at nagbebenta na mag-trade nang hindi nangangailangan ng mga tagapamagitan. Sa ibang kaso, maaari ring magbigay ang mga website ng lugar para sa P2P na siyang magkokonekta sa mga nagpapautang at humihiram.
Ang arkitekturang P2P ay nababagay sa iba’t ibang mga use case, ngunit naging sikat ito noong 1990s kung kailan unang nilikha ang mga file-sharing na programa. Ngayon, ang mga P2P network ang nasa sentro ng karamihan sa mga cryptocurrency, na siyang bumubuo sa malaking bahagi ng industriyang blockchain. Ganunpaman, pinapakinabangan din sila sa ibang distributed na computing applications, kabilang ang mga web search engine, streaming na plataporma, online na marketplace, at ang InterPlanetary File System (IPFS) web protocol.
Paano gumagana ang P2P?
Sa madaling sabi, ang sistemang P2P ay pinapanatili ng distributed na network ng mga user. Kadalasan, wala silang central administrator o server dahil ang bawat node ay may hawak na kopya ng mga file at nagsisilbi pareho bilang isang kliyente at bilang isang server sa ibang mga node. Samakatuwid, ang bawat node ay makakapagdownload ng files mula sa ibang nodes o makakapag-upload ng files sa kanila. Ito ang kaibahan ng mga network na P2P sa mga mas tradisyunal na client-server na sistema, kung saan ang mga kliyente ang pumaparaan sa mga naidownload na files mula sa isang centralized na server.
Sa mga P2P na network, ang mga konektadong device ay nagbabahagi ng files na nakatago sa kanilang mga hard drive. Gamit ang mga software application na dinesenyo para mamagitan sa palitan ng mga datos, maaaring usisain ng mga user ay ang ibang mga device sa network para makahanap at makadownload ng files. Oras na madownload ng user ang isang file, nagsisilbi na silang source ng file na iyon.
Ganun din, kapag ang isang node ay nagsilbi bilang isang kliyente, makakapagdownload sila ng files mula sa ibang nodes ng network. Ngunit kung sila ay nagsisilbi bilang isang server, sila ang magiging source kung saan maaaring makapagdownload ng files ang ibang mga node. Ganunpaman, nakasanayan na ang parehong tungkulin ay maaaring gampanan nang sabay (halimbawa ang pagdownload sa file A, at pag-upload sa file B).
Dahil ang bawat node ay nagtatago, nagpapadala, at tumatanggap ng mga file, ang mga P2P network may posibilidad na maging mas mabilis at mas mahusay habang lumalaki ang kanilang user base. Bukod pa rito, ang kanilang distributed na arkitektura ay nagbibigay ng kakayahan sa mga sistemang P2P na malabanan ang mga cyberattack. Di tulad ng mga tradisyunal na model, walang puwang sa pagkakamali ang mga P2P na network.
Maari nating ikategorya ang mga peer-to-peer na sistema base sa kanilang arkitektura. Ang tatlong pangunahing uri nito ay tinatawag na unstructured, structured, at hybrid na mga P2P network.
Mga unstructured na P2P network
Ang mga unstructured na P2P network ay hindi nagpapakita ng partikular na ayos ng mga node. Nag-uusap ang mga kalahok sa hindi organisadong paraan. Ang mga sistemang ito ay itinuturing na matatag laban sa mataas na churn activity (tulad ng madalas na pagsali at pag-alis ng ilang mga node sa network).
Bagamat mas madaling buuin, ang mga unstructured na P2P network ay maaaring mangailangan ng mas malakas na CPU at mas malaking gamit ng memory dahil ang mga search query ay ipinapadala sa pinakamataas na posibleng bilang ng mga peer. May tiyansa itong bahain ang network ng mga query, lalo kung iniaalok ng maliit na bilang ng nodes ang nagustuhang content.
Mga structured na P2P network
Bagamat maaaring mas mahusay ang mga structured na network, may posibilidad na magpakita ang mga ito ng mataas na lebel ng centralization, at kadalasang nangangailangan ng mas malaking setup at gastos sa pagpapanatili. Maliban doon, mas hindi matatag ang mga structured na network kapag kinakaharap ang mataas na antas ng churn.
Mga hybrid na P2P network
Pinagsasama ng mga hybrid na P2P network ang mga kombensyonal na client-server na modelo sa mga aspeto ng arkitekturang peer-to-peer. Halimbawa, maaari itong magdisenyo ng central server na nangangasiwa sa koneksyon sa pagitan ng mga peer.
Kung ikukumpara sa dalawang iba pang uri, ang mga hybrid na modelo ay may posibilidad na magpresenta ng mas magandang performance sa kabuuan. Kadalasang pinagsasama nila ang ilang kalamangan ng bawat approach para makamit ang malaking antas ng kahusayan at decentralization nang sabay.
Distributed kumpara sa decentralized
Bagamat ang arkitekturang P2P ay likas na distributed, mahalagang tandaan na may iba’t ibang antas ng decentralization. Kaya naman, hindi lahat ng mga P2P network ay decentralized.
Sa katunayan, maraming sistema ang nakadepende sa central authority para gabayan ang aktibidad sa network, kaya’t nagiging centralized ito kahit papaano. Halimbawa, pinapayagan ng ilang P2P file-sharing na sistema ang mga user na makapag-search at makapagdownload ng files mula sa ibang mga user, ngunit hindi sila makakasali sa ibang proseso tulad ng pangangasiwa ng mga search query.
Dagdag pa rito, ang mga maliliit na network na kontrolado ng limitadong user base na may iisang layunin ay masasabi ring may mataas na antas ng decentralization, sa kabila ng kakulangan sa centralized na imprastraktura ng network.
Ang papel ng P2P sa mga blockchain
Samakatuwid, walang mga bangkong nagpoproseso o nagtatala ng mga transaksyon sa Bitcoin na network. Sa halip, nagsisilbi ang blockchain bilang isang digital na ledger na pampublikong itinatala ang lahat ng aktibidad. Sa madaling salita, ang bawat node ay may hawak na kopya ng blockchain at ikinukumpara ito sa iba pang node para tiyaking tama ang mga datos. Mabilis na tinatanggihan ng network ang anumang kahina-hinalang aktibidad o kamalian.
Mga benepisyo
Higit sa seguridad, ang paggamit ng arkitekturang P2P sa mga cryptocurrency na blockchain ay dahilan kung bakit hindi ito tinatablan ng censorship ng central authorities. Di tulad ng karaniwang mga bank account, ang mga cryptocurrency wallet ay maaaring ma-freeze o ma-drain ng mga gobyerno. Ang kakayahang ito ay umaabot din sa pag-censor ng mga pribadong plataporma ng payment processing at content. Tinatangkilik na ng ilang mga gumagawa ng content at online na merchant ang cryptocurrency na bayad bilang paraan para makaiwas sa mga third party na iblock ang kanilang mga bayad.
Mga limitasyon
Sa kabila ng maraming benepisyo, ang paggamit ng mga P2P na network sa blockchain ay mayroon ding ilang limitasyon.
Dagdag pa rito, ang distributed na katangian ng mga P2P na network ang dahilan kung bakit may kahirapan itong kontrolin at pangasiwaan, hindi lang sa aspeto ng blockchain. Ang ilang mga P2P na application at mga kumpanya ay nasangkot na sa mga ilegal na aktibidad at paglabag sa copyright.
Pangwakas na ideya
Ang peer-to-peer na arkitektura ay maaaring mapaunlad at magamit sa iba’t ibang paraan, at ito ay nasa sentro ng mga blockchain na ginagawang posible ang mga cryptocurrency. Sa pamamagitan ng pagpapakalat ng mga ledger ng mga transaksyon sa malaking network ng mga node, iniaalok ng arkitekturang P2P ang seguridad, decentralization, at paglaban sa censorship.
Dagdag sa pagiging kapaki-pakinabang ng teknolohiyang blockchain, maaari ring magsilbi ang mga sistemang P2P sa ibang distributed na mga computing application, saklaw ang mga file-sharing na network hanggang sa mga energy trading na plataporma.