MakerDAO (DAI) Nedir? | Binance Academy

Kısa Özet

MakerDAO, kriptoyla teminatlandırılmış ve değeri USD'ye endeksli bir sabit coin olan DAI'yi sunan bir Merkeziyetsiz Finans (DeFi) projesidir. Projenin topluluğu, bir Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) aracılığıyla coin'i idare eder. Kullanıcılar, Maker Kasasına kripto paralarını belirli bir Likidasyon Oranında kilitleyerek DAI oluşturabilir. Örneğin %125 Likidasyon Oranı, her 1 USD'lik DAI için 1,25 USD değerinde kripto gerektirir.

Sabit coin, kriptonun oynak fiyatlarını dengelemek için aşırı teminatlandırılır ve ayrıca bir İstikrar Ücreti de tahsil edilir. Teminatınız belirli bir Likidasyon Oranının altına düşerse, kriptolarınız likide edilir ve kayıpları karşılamak için kullanılır.

DAO'sunun İstikrar Ücretini ve DAI Tasarruf Oranını kontrol etmesi sayesinde DAI istikrarlı kalmayı sürdürür. İstikrar Ücreti, DAI çıkarma maliyetini değiştirerek DAI'nin arzını etkiler. DAI Tasarruf Oranı ise yatırımcıların DAI stake etmekten elde ettikleri kazancı değiştirerek coin'e yönelik talebi etkiler. DAI'nin endeksi bozulduğunda, DAO bu iki mekanizmayı kullanarak endeksi tekrar eski haline getirir.

DAI, diğer sabit coin'lere ve kripto varlıklara benzer avantajlar sunar. Dünya genelinde kolayca transfer edilebilir, ödemeler yapmak için kullanılabilir ya da kayıp ve zararları kilitleyebilir. Ayrıca DAI'yi kullanarak DAI Tasarruf Oranı sözleşmesine yatırım yapıp kazanç elde etmeniz de mümkündür.

Yönetişim Anketlerine ve Yönetici Oylamalarına katılmak için kullanıcılar kendilerine oylama gücü sağlayan MKR tokenlerden satın alır. Bu tokenler İstikrar Ücreti, DAI Tasarruf Oranı, ekip, akıllı sözleşmeler ve diğer konularda değişiklikler için kullanılır.

Giriş

Sabit coin'ler, geleneksel finans ve dijital varlıklar arasında bir orta yol sunan son derece popüler kripto paralardır. Bu blockchain tabanlı tokenler, kripto paralar gibi çalışırken bir yandan da itibari paralara benzer şekilde hareket etmeleri sayesinde karları ve zararları "kilitlemek" için cazip bir hale gelir.

Bugüne kadar, piyasa değeri en yüksek sabit coin'ler hep itibari para destekli olmuştur. Bu coin'ler sabit coin'i destekleyen bir rezerv tutarak faaliyet gösterir. Fakat kripto destekli sabit coin'ler de popülerdir. Bu makalede, en ünlü örneklerden biri olan MakerDAO'yu ve fiyat dalgalanmaları yaşayan bir teminatla 1 USD endeksini tam olarak nasıl koruduğunu inceleyeceğiz.

MakerDAO nedir?

MakerDAO, Aralık 2017'de Rune Christensen tarafından kullanıma sunulan bir Ethereum (ETH) projesidir. USD'ye endeksli ve kriptoyla teminatlandırılmış bir sabit coin olan DAI'yi yaratmaya odaklanır. MakerDAO ekosistemi, bir grup geliştirici ya da tek bir birim tarafından yönetilmek yerine proje önerileri ve kararlar için yönetişim tokeni MKR'yi kullanır. Bu yönetişim modeli DAO (merkeziyetsiz otonom organizasyon) olarak bilinir.

Kullanıcılar MakerDAO'ya Oasis DApp üzerinden ulaşır. Burada teminat kredileri oluşturabilir, yönetişimde yer alabilir ve mevcut Maker Kasalarını yönetebilirler. Bu etkileşimlerin akıllı sözleşmelere ve oyun teorisine dayanması sayesinde DAI'nin değerinin oldukça istikrarlı kalması sağlanır. DAI, itibari para destekli sabit coin'lerle tamamen aynı şekilde kullanılabilir ve aynı avantajları sunar.

DAI nedir?

DAI, MakerDAO'nun USD'ye bağlı sabit coin'idir ve piyasa değeri bazında en büyük sabit coin'lerden ve kripto paralardan biridir. Bu ERC-20 token, kullanıcılar daha fazla DAI oluşturmak için teminat sunmaya devam ettiği müddetçe sınırsız bir arza sahiptir.

MakerDAO, endeksini korumak için itibari para içeren bir kasa yerine kripto teminatlandırmasını kullanır. Oynaklığıyla bilinen kriptonun bir sabit coin'i desteklemek için nasıl kullanılabileceği kafa karıştırıcı olabilir. Basitçe ifade edecek olursak, bir kullanıcının DAI yaratmak için yatırdığı kriptonun değeri, aldığı sabit coin'in değerinden çok daha yüksektir. Bu da kripto teminatında aşağı yönlü bir fiyat hareketi için ekstra alan sağlar.

Diğer tüm sabit coin'lere benzer şekilde DAI kullanmanın da çeşitli avantajları vardır:

1. İstikrar gerektiren harcamalar için daha uygundur. Satıcılar ve alıcılar, ödemelerin değeri bir gecede değişebilen kripto paralarla yapılması için her zaman istekli olmayabilir.

2. DAI, blockchainin tüm avantajlarından faydalanır. Sabit coin'leri bir banka hesabı olmadan dünyanın her yerine transfer etmek mümkündür. Doğru bir şekilde saklanmaları durumunda son derece de güvenlidirler.

3. Kar ya da zararları kilitlemek ve riskten korunmak için DAI kullanabilirsiniz. DAI, portföyünüzün genel riskini azaltacaktır ve zincirden ayrılmadan pozisyonlardan çıkmak ya da pozisyonlara girmek için kullanışlı bir yol sunar.

Kripto teminatı nasıl çalışır?

Muhtemelen daha önce karşılaştığınız teminat kavramı, geleneksel finans dünyasında oldukça yaygındır. Bir kredi alırken, değerli bir şeyi teminat olarak sunmanız gerekir. Bu teminat, geri ödeyememeniz durumunda krediyi karşılamak için kullanılır.

Fiziksel ve itibari para teminatı

Bankadan kredi almak bunun için iyi bir örnektir. Nakit kredi karşılığında size ait mücevher gibi değerli fiziksel bir şeyi (teminat) sunabilirsiniz. Daha sonra teminatınızı geri almak için ya borcunuzu ve ek bir ücreti öder ya da kaybını telafi edebilmesi için teminatı bankaya bırakırsınız. Teminat, bir güvenlik önlemi olarak hareket eder ve aynı kavram mortgage ve otomobil kredileri için de geçerlidir. Bu örneklerde, mallar (mülk ya da otomobil) teminat işlevi görür.

BUSD gibi itibari para destekli sabit coinler itibari paralarla teminatlandırılmıştır. Kullanıcı elindeki nakdi (teminat) verir ve karşılığında token alır. Kullanıcı isterse tokenleri iade edebilir, fakat etmezse ödediği para tokeni çıkaran birimde kalır. Bu mekanizma, sabit coinin endeksini korumasını sağlayan arbitraja imkan tanır. Bu konu hakkında daha fazla bilgiye Sabit Coin Nedir? makalemizden ulaşabilirsiniz.

Kripto teminatı

DAI gibi kriptoyla teminatlandırılmış sabit coin'ler, teminat olarak itibari para yerine kripto kabul eder. Şuna benzer belirli kuralları uygulayan bir akıllı sözleşme bu fonları yönetir: Yatırılan Y kadar ETH için X kadar sabit coin tokeni çıkar. X kadar sabit coin iade edildiğinde Z kadar ETH geri ver. Tam olarak ne kadar teminat gerektiği tokeni çıkaran projeye bağlıdır. En temelde oran, teminat varlığın oynaklığına ve riskine dayanır.

DAI aşırı teminatlandırması nedir?

İtibari para, değerli metal ve mülkler gibi istikrarlı ve düşük riskli varlıklar genellikle teminat için en fazla tercih edilir. Daha önce de belirttiğimiz gibi teminat olarak kripto kullanmak, fiyatlarda büyük değişimler yaşanabileceğinden tokeni çıkaranlar için daha risklidir. Bir projenin USD'ye endeksli 400 token için 400 USD değerinde ETH istediğini varsayalım.

ETH'nin fiyatı birden düşerse, tokeni çıkaran birimin elindeki teminat, verdiği tokenlerin değerini karşılamayacak hale gelir. Burada çözüm aşırı teminatlandırmadadır: tokeni çıkaranlar USD sabit coinlerinden 400 token karşılığında 600 USD değerinde ETH talep eder.

Teminatlandırılmış borç pozisyonları (CDP) nedir?

MakerDAO, oldukça güvenilir bir endeksi yıllardır korumak için aşırı teminatlandırma kullanmaktadır. DAI yaratma süreçlerinin akıllı sözleşmeler tarafından kontrol edilmesi sayesinde verimli bir şekilde ve insan müdahalesi olmadan faaliyet gösterir. DAI sabit coin'ini yaratmak istediğinizde, kriptolarınızı CDP akıllı sözleşmesine kilitlersiniz. Bu CDP, örneğin 1,5x gibi bir Likidasyon Oranı belirler. Diğer bir deyişle, 100 USD'lik DAI için 150 USD'lik ETH sunmanız gereklidir. Kullanıcı, isterse daha fazla teminat ekleyerek riskini azaltabilir. Teminat miktarı %150'nin (1,5x) altına düşerse, bir ceza ücreti ödemeniz gerekir. Sonuç olarak, kullanıcı DAI'lerini ve eklenen faiz oranını (İstikrar Ücreti) geri ödeyemezse likidasyon riskine girer.

Maker Kasaları nedir?

Maker Kasaları, kullanıcıların teminatını yatırdığı ve DAI oluşturduğu yerdir. Bu kasalar, aynı anda farklı kripto paraları teminat olarak kullanmanıza imkan tanır. Kullanıcıların iade ettiği DAI'ler de Maker Kasası tarafından yakılır. Süreç şu şekilde işler:

1. Desteklenen kripto paraları Maker Protokol'üne yatırırsınız.

2. Yatırılan fonlar bir Maker Kasası pozisyonu açar.

3. Teminat miktarınıza göre belirlenen bir miktarda DAI çekebilirsiniz. Ayrıca İstikrar Ücretini de ödemeniz gerekir.

4. Kripto teminatınızı geri almak için çektiğiniz DAI'leri geri ödersiniz.

İstediğiniz zaman DAI oluşturabilir ya da iade edebilirsiniz. Ayrıca, teminatınıza ekleme yapabilir ya da yatırdığınız teminatı çekebilirsiniz. Fakat Kasanın belirlediği Likidasyon Oranını korumanız gereklidir. Bu oranın altına düşerseniz, teminatınız Kasa tarafından likide edilir.

DAI'nin değeri istikrarını nasıl korur?

CDP mekanizması, tokeni çıkaran birim olarak MakerDAO için riski azaltmanın dışında DAI'nin USD'ye endeksini korumasına da yardımcı olur. MakerDAO, DAI için arzı ve talebi değiştirmek için İstikrar Ücretini ve DAI Tasarruf Oranını (DAI Tasarruf Oranı akıllı sözleşmesinde staking yapanlara ödenen ücret) da değiştirmek üzere oylama yapabilir. Bu üç mekanizma, DAI'nin 1 USD'lik endeksini koruması için birlikte çalışır. Bunun tam olarak nasıl işlediğini inceleyelim:

1. DAI endeksin altına düştüğünde, sistem kullanıcıların borçlarını geri ödemesini, teminatını geri almasını ve DAI'lerini yakmasını daha cazip kılar. Bu da İstikrar Ücretini artırarak, böylece token çıkarmayı daha pahalı bir hale getirerek yapılabilir. DAO, DAI Tasarruf Oranını yükselterek tokenle yatırım yapılmasına yönelik talebi de artırabilir.

2. DAI endeksinin üzerine çıktığında tam tersi gerçekleşir. DAO, İstikrar Ücretini düşürerek DAI oluşturmaya yönelik teşvikler yaratır. Bu da yeni DAI'lerin oluşturulmasına ve toplam arzın yükselmesine neden olarak fiyatı düşürür. MakerDAO, DAI Tasarruf Oranını indirerek, yani yatırımcıların kazanç elde etmek için başka yerlere yönelmesini sağlayarak talebi de düşürebilir.

DAI'nin kullanım alanları

Daha önce de bahsettiğimiz gibi DAI, diğer tüm sabit coin'lere benzer şekilde kullanılabilir ve aynı avantajları sunar. Tokenleri sizin oluşturmanız da şart değildir. Binance gibi kripto piyasalarından DAI satın almanız mümkündür. DAI, benzersiz birkaç kullanım alanına da sahiptir:

1. Ekstra Avantaj - 1000 USD değerinde ETH'niz olduğunu ve fiyatın yükseleceğini düşündüğünüzü varsayalım. Fakat elinizde ETH almak için ekstra fon da yok. ETH'yi teminat olarak kullanabilir, DAI oluşturabilir ve bu DAI'lerle daha fazla ETH alabilirsiniz. ETH'nin fiyatı yükselirse ve nakde dönmek isterseniz, coinlerinizin bir kısmını DAI token karşılığında satabilir ve teminatınızı geri alabilirsiniz.

2. DAI Tasarruf Oranı - DAI'lerinizi, DAI Tasarruf Oranı akıllı sözleşmesine yatırarak kazanç elde edebilirsiniz. DAO, DAI'nin fiyatını kontrol etmek amacıyla bu oranda değişiklikler yapabilir.

Nereden DAI satın alabilirim?

DAI, Binance gibi büyük kripto borsalarından satın alınabilir. Bir hesap oluşturduktan ve KYC kontrollerini tamamladıktan sonra doğrudan kredi ya da banka kartınızla DAI satın alabilirsiniz.

Üst kısımdaki alandan ödemeyi yapmak istediğiniz itibari parayı ve alttaki alandan da DAI'yi seçin. Daha sonra kartınızı hesabınıza nasıl ekleyeceğine yönelik oldukça net talimatları göreceksiniz. İsterseniz, DAI'lerinizi başka kripto parayla takas etmek için borsa görünümünü de kullanabilirsiniz.

MakerDAO'nun yönetişim sistemine nasıl katılabilirim?

MakerDAO'da söz sahibi olabilmek ve oy kullanabilmek için projenin yönetişim tokeni olan MKR'den tutmanız gereklidir. Bu tokenin 1.005.577 MKR'lik bir maksimum arzı vardır ve bunun yaklaşık %40'ı ekibe ve lansman aşamasında erken dönem yatırımcılara dağıtılmıştır. DAO, kalan tokenleri ilerideki satışlar için tutmuştur.

MKR sahipleri, platformun İstikrar Ücreti, DAI Tasarruf Oranı, Likidasyon Oranı ve diğer konularında değişiklikler için oy kullanabilir. Oyları, tuttukları MKR miktarıyla orantılıdır. MakerDAO'nun yönetişim portalını ziyaret edebilir ve güncel oylamalara katılabilirsiniz.

Yönetişim Anketleri

Yönetişim Anketi, kullanıcıların diğer MKR sahiplerinin oylaması için teknik olmayan öneriler oluşturmasına imkan tanır. Örneğin, bu öneri yönetişimin, hedeflerin, ekibin ya da bütçelerin değişmesine yönelik olabilir. Yönetişim Anketi Hızlı Karar mekanizması kullanır, yani tercihinizi birden fazla seçenek arasından sıralayabilirsiniz.

Yönetici Oylamaları

Yönetici Oylamaları, teknik akıllı sözleşme değişikliklerine yöneliktir. Öneriler bir Sürekli Onaylama Oylaması sistemi kullanır, yani yeni, birbirine rakip önerileri ortaya atmak her zaman için mümkündür. Bir Yönetici Oylaması, ücretlerin ya da teminat seviyelerinin değiştirilmesi gibi akıllı sözleşmelere dair önemli değişikliklere yol açar. Yönetişim Anketlerinde oylanan bazı değişikliklerin uygulamaya konması için Yönetici Oylamaları gereklidir.

Son Söz

En baskın kripto teminatlı sabit coin olan DAI, başarısını ispat etmiştir. Sistem, itibari parayla teminatlandırma yapmadan kriptonun oynaklığından kaçınmayı başarır, bu da oldukça büyük bir başarıdır. DAO'ların tarihindeki önemi de unutulmamalıdır. En uzun süredir faaliyet gösteren ve en büyük DAO'lardan biri olan MakerDAO, diğer pek çok projenin önünü açmıştır. Fakat DAI'yi denemeye karar verirseniz, yine de diğer sabit coin'lerle benzer riskler taşıdığını göz önünde bulundurmanız gereklidir.