Kısa Özet
MakerDAO, kriptoyla teminatlandırılmış ve değeri USD'ye endeksli bir sabit coin olan DAI'yi sunan bir Merkeziyetsiz Finans (DeFi) projesidir. Projenin topluluğu, bir Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) aracılığıyla coin'i idare eder. Kullanıcılar, Maker Kasasına kripto paralarını belirli bir Likidasyon Oranında kilitleyerek DAI oluşturabilir. Örneğin %125 Likidasyon Oranı, her 1 USD'lik DAI için 1,25 USD değerinde kripto gerektirir.
Sabit coin, kriptonun oynak fiyatlarını dengelemek için aşırı teminatlandırılır ve ayrıca bir İstikrar Ücreti de tahsil edilir. Teminatınız belirli bir Likidasyon Oranının altına düşerse, kriptolarınız likide edilir ve kayıpları karşılamak için kullanılır.
DAO'sunun İstikrar Ücretini ve DAI Tasarruf Oranını kontrol etmesi sayesinde DAI istikrarlı kalmayı sürdürür. İstikrar Ücreti, DAI çıkarma maliyetini değiştirerek DAI'nin arzını etkiler. DAI Tasarruf Oranı ise yatırımcıların DAI stake etmekten elde ettikleri kazancı değiştirerek coin'e yönelik talebi etkiler. DAI'nin endeksi bozulduğunda, DAO bu iki mekanizmayı kullanarak endeksi tekrar eski haline getirir.
DAI, diğer sabit coin'lere ve kripto varlıklara benzer avantajlar sunar. Dünya genelinde kolayca transfer edilebilir, ödemeler yapmak için kullanılabilir ya da kayıp ve zararları kilitleyebilir. Ayrıca DAI'yi kullanarak DAI Tasarruf Oranı sözleşmesine yatırım yapıp kazanç elde etmeniz de mümkündür.
Yönetişim Anketlerine ve Yönetici Oylamalarına katılmak için kullanıcılar kendilerine oylama gücü sağlayan MKR tokenlerden satın alır. Bu tokenler İstikrar Ücreti, DAI Tasarruf Oranı, ekip, akıllı sözleşmeler ve diğer konularda değişiklikler için kullanılır.
Giriş
Sabit coin'ler, geleneksel finans ve dijital varlıklar arasında bir orta yol sunan son derece popüler kripto paralardır. Bu blockchain tabanlı tokenler, kripto paralar gibi çalışırken bir yandan da itibari paralara benzer şekilde hareket etmeleri sayesinde karları ve zararları "kilitlemek" için cazip bir hale gelir.
Bugüne kadar, piyasa değeri en yüksek sabit coin'ler hep itibari para destekli olmuştur. Bu coin'ler sabit coin'i destekleyen bir rezerv tutarak faaliyet gösterir. Fakat kripto destekli sabit coin'ler de popülerdir. Bu makalede, en ünlü örneklerden biri olan MakerDAO'yu ve fiyat dalgalanmaları yaşayan bir teminatla 1 USD endeksini tam olarak nasıl koruduğunu inceleyeceğiz.
MakerDAO nedir?
Kullanıcılar MakerDAO'ya Oasis DApp üzerinden ulaşır. Burada teminat kredileri oluşturabilir, yönetişimde yer alabilir ve mevcut Maker Kasalarını yönetebilirler. Bu etkileşimlerin akıllı sözleşmelere ve oyun teorisine dayanması sayesinde DAI'nin değerinin oldukça istikrarlı kalması sağlanır. DAI, itibari para destekli sabit coin'lerle tamamen aynı şekilde kullanılabilir ve aynı avantajları sunar.
DAI nedir?
Diğer tüm sabit coin'lere benzer şekilde DAI kullanmanın da çeşitli avantajları vardır:
Kripto teminatı nasıl çalışır?
Fiziksel ve itibari para teminatı
Bankadan kredi almak bunun için iyi bir örnektir. Nakit kredi karşılığında size ait mücevher gibi değerli fiziksel bir şeyi (teminat) sunabilirsiniz. Daha sonra teminatınızı geri almak için ya borcunuzu ve ek bir ücreti öder ya da kaybını telafi edebilmesi için teminatı bankaya bırakırsınız. Teminat, bir güvenlik önlemi olarak hareket eder ve aynı kavram mortgage ve otomobil kredileri için de geçerlidir. Bu örneklerde, mallar (mülk ya da otomobil) teminat işlevi görür.
Kripto teminatı
DAI gibi kriptoyla teminatlandırılmış sabit coin'ler, teminat olarak itibari para yerine kripto kabul eder. Şuna benzer belirli kuralları uygulayan bir akıllı sözleşme bu fonları yönetir: Yatırılan Y kadar ETH için X kadar sabit coin tokeni çıkar. X kadar sabit coin iade edildiğinde Z kadar ETH geri ver. Tam olarak ne kadar teminat gerektiği tokeni çıkaran projeye bağlıdır. En temelde oran, teminat varlığın oynaklığına ve riskine dayanır.
DAI aşırı teminatlandırması nedir?
İtibari para, değerli metal ve mülkler gibi istikrarlı ve düşük riskli varlıklar genellikle teminat için en fazla tercih edilir. Daha önce de belirttiğimiz gibi teminat olarak kripto kullanmak, fiyatlarda büyük değişimler yaşanabileceğinden tokeni çıkaranlar için daha risklidir. Bir projenin USD'ye endeksli 400 token için 400 USD değerinde ETH istediğini varsayalım.
ETH'nin fiyatı birden düşerse, tokeni çıkaran birimin elindeki teminat, verdiği tokenlerin değerini karşılamayacak hale gelir. Burada çözüm aşırı teminatlandırmadadır: tokeni çıkaranlar USD sabit coinlerinden 400 token karşılığında 600 USD değerinde ETH talep eder.
Teminatlandırılmış borç pozisyonları (CDP) nedir?
Maker Kasaları nedir?
1. Desteklenen kripto paraları Maker Protokol'üne yatırırsınız.
2. Yatırılan fonlar bir Maker Kasası pozisyonu açar.
3. Teminat miktarınıza göre belirlenen bir miktarda DAI çekebilirsiniz. Ayrıca İstikrar Ücretini de ödemeniz gerekir.
4. Kripto teminatınızı geri almak için çektiğiniz DAI'leri geri ödersiniz.
İstediğiniz zaman DAI oluşturabilir ya da iade edebilirsiniz. Ayrıca, teminatınıza ekleme yapabilir ya da yatırdığınız teminatı çekebilirsiniz. Fakat Kasanın belirlediği Likidasyon Oranını korumanız gereklidir. Bu oranın altına düşerseniz, teminatınız Kasa tarafından likide edilir.
DAI'nin değeri istikrarını nasıl korur?
CDP mekanizması, tokeni çıkaran birim olarak MakerDAO için riski azaltmanın dışında DAI'nin USD'ye endeksini korumasına da yardımcı olur. MakerDAO, DAI için arzı ve talebi değiştirmek için İstikrar Ücretini ve DAI Tasarruf Oranını (DAI Tasarruf Oranı akıllı sözleşmesinde staking yapanlara ödenen ücret) da değiştirmek üzere oylama yapabilir. Bu üç mekanizma, DAI'nin 1 USD'lik endeksini koruması için birlikte çalışır. Bunun tam olarak nasıl işlediğini inceleyelim:
1. DAI endeksin altına düştüğünde, sistem kullanıcıların borçlarını geri ödemesini, teminatını geri almasını ve DAI'lerini yakmasını daha cazip kılar. Bu da İstikrar Ücretini artırarak, böylece token çıkarmayı daha pahalı bir hale getirerek yapılabilir. DAO, DAI Tasarruf Oranını yükselterek tokenle yatırım yapılmasına yönelik talebi de artırabilir.
2. DAI endeksinin üzerine çıktığında tam tersi gerçekleşir. DAO, İstikrar Ücretini düşürerek DAI oluşturmaya yönelik teşvikler yaratır. Bu da yeni DAI'lerin oluşturulmasına ve toplam arzın yükselmesine neden olarak fiyatı düşürür. MakerDAO, DAI Tasarruf Oranını indirerek, yani yatırımcıların kazanç elde etmek için başka yerlere yönelmesini sağlayarak talebi de düşürebilir.
DAI'nin kullanım alanları
Daha önce de bahsettiğimiz gibi DAI, diğer tüm sabit coin'lere benzer şekilde kullanılabilir ve aynı avantajları sunar. Tokenleri sizin oluşturmanız da şart değildir. Binance gibi kripto piyasalarından DAI satın almanız mümkündür. DAI, benzersiz birkaç kullanım alanına da sahiptir:
Nereden DAI satın alabilirim?

MakerDAO'nun yönetişim sistemine nasıl katılabilirim?
Yönetişim Anketleri
Yönetici Oylamaları
Son Söz
En baskın kripto teminatlı sabit coin olan DAI, başarısını ispat etmiştir. Sistem, itibari parayla teminatlandırma yapmadan kriptonun oynaklığından kaçınmayı başarır, bu da oldukça büyük bir başarıdır. DAO'ların tarihindeki önemi de unutulmamalıdır. En uzun süredir faaliyet gösteren ve en büyük DAO'lardan biri olan MakerDAO, diğer pek çok projenin önünü açmıştır. Fakat DAI'yi denemeye karar verirseniz, yine de diğer sabit coin'lerle benzer riskler taşıdığını göz önünde bulundurmanız gereklidir.