Khi nói đến
blockchain và
thị trường, chắc hẳn bạn đang nghĩ đến các sàn giao dịch
tiền mã hoá đang nở rộ.
Tuy nhiên, công nghệ blockchain cực kỳ linh hoạt, nó cho phép mọi loại thị trường được xây dựng dựa trên nó.
Tài sản tài chính có thể là vật thể (hữu hình) hoặc hàng hóa kỹ thuật số (vô hình). Nhưng bất kể loại hình nào, ở đâu có tài sản giữ được giá trị, ở đó có thị trường tiềm năng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét một loại thị trường cụ thể, có thể được hưởng lợi đáng kể từ công nghệ blockchain - thị trường dự đoán.
Thị trường dự đoán là thị trường đầu cơ, nơi những người tham gia giao dịch không dựa trên
quyền chọn hoặc tiền mã hóa, mà thay vào đó là thông tin. Cụ thể, các nhà đầu tư trên thị trường dự đoán vào kết quả của các sự kiện trong tương lai.
Đây có thể là bất kỳ sự kiện nào có thể hình dung được (tất nhiên, với điều kiện là một nhà môi giới có thể liệt kê nó). Hãy lấy ví dụ về một câu hỏi có kết quả có/không: Một chuyến tàu từ Mỹ đến châu Âu sẽ chạy vào năm 2025?
Có hai khả năng ở đây. Hoặc có, hoặc không. Nếu bạn tự tin rằng một đoàn tàu như vậy sẽ không hoạt động trong năm năm tới, bạn có thể mua một số hợp đồng - không . Chúng có thể được định giá trong khoảng từ 0 đến 1 USD.
Nếu không có chuyến tàu nào chạy trước thời hạn, hợp đồng - không sẽ được đổi với giá 1 USD, và hợp đồng - có sẽ không có giá trị. Ngược lại, nếu nó hoạt động, thì hợp đồng - không sẽ không có giá trị, trong khi hợp đồng - có sẽ có giá trị 1 USD.
Trong khi đó, giá trị của hợp đồng sẽ dao động khi tâm lý thị trường thay đổi và có thêm thông tin mới. Trong ví dụ trên, chẳng hạn, giá hợp đồng - không có thể tăng nếu không có sự phát triển nào trong công nghệ đường hầm dưới nước khi thời hạn sắp đến. Tuy nhiên, một thông báo rằng một công ty lớn có kế hoạch triển khai dịch vụ xe lửa vào năm 2024 có thể khiến giá của các hợp đồng - có tăng lên.
Những thứ này có vẻ giống như một thị trường đầu cơ tiêu chuẩn. Những người tham gia sẽ mua hợp đồng với hy vọng rằng giá của chúng sẽ tăng theo thời gian. Nhưng thị trường dự đoán khác xa so với nền tảng đầu cơ thường thấy. Khi được sử dụng đúng cách, chúng có thể là công cụ dự báo mạnh mẽ.
Rất có thể, khi đặt cược, một người tham gia thị trường có một số kiến thức ảnh hưởng đến quyết định của họ. Không giống như trong cờ bạc thông thường, có những yếu tố bên ngoài sẽ ảnh hưởng đến khả năng xảy ra các kết quả cụ thể.
Các nhà đầu tư thông minh sẽ thực hiện nghiên cứu của họ và các chuyên gia sẽ có thêm thông tin để cân nhắc. Những người có kiến thức từ nội bộ hoặc quen thuộc với vấn đề này sẽ đầu tư vào các hợp đồng mà họ cảm thấy có nhiều khả năng có giá trị hơn. Tóm lại, các thị trường dự đoán đóng vai trò là người tổng hợp thông tin.
Trong ví dụ về chuyến tàu xuyên lục địa mà chúng ta đã đề cập, nếu hợp đồng - không đang giao dịch ở mức 0,90 đô la và hợp đồng - có ở mức 0,10 đô la, điều đó cho chúng ta biết rằng có ít người đặt niềm tin vào sự thành công của dự án này. Những hiểu biết chung về thị trường đã được phản ánh trong dữ liệu, vì những người có thông tin -về mặt kinh tế, được khuyến khích để 'báo cáo' kiến thức của họ.
Thị trường dự đoán rất xuất sắc trong việc tích lũy và đại diện thông tin. Chúng làm việc trên nguyên tắc trí tuệ đám đông sẽ luôn vượt trội so với dữ liệu mà chỉ một vài chuyên gia biết. Bằng cách kiểm tra các thị trường này, các bên liên quan trên tất cả các ngành – từ CNTT đến năng lượng tái tạo - có thể hưởng lợi từ việc hiểu những gì hệ sinh thái tin rằng có thể xảy ra. Hơn thế nữa, thị trường thu thập thông tin để có được một bức tranh chính xác về kết quả trong tương lai.
Những người ủng hộ thậm chí tin rằng thị trường dự đoán có thể đóng vai trò như một công nghệ cốt lõi trong một hình thức dân chủ mới được gọi là tương lai (futarchy) .
Chúng ta cũng không cần phải có hợp đồng-có và hợp đồng-không . Chúng ta có thể sử dụng bất kỳ kết quả nào loại trừ lẫn nhau – một ví dụ phổ biến là cuộc bầu cử tổng thống. Giả sử rằng hai ứng cử viên, Ứng viên A và Ứng viên B, đang cạnh tranh. Người đặt cược có thể mua các hợp đồng của Ứng viên A nếu họ tin rằng Ứng viên A sẽ thắng hoặc Ứng viên B nếu tin vào điều ngược lại.
Bạn muốn bắt đầu cùng tiền mã hoá? Mua Bitcoin trên Binance ngay hôm nay!
Thị trường dự đoán rất có thể là công cụ đáng gờm, nhưng đề xuất giá trị của chúng có thể được củng cố rất nhiều nếu chúng được phân cấp. Các nền tảng tập trung ngày nay bị hạn chế về những gì họ cung cấp - cho dù do các quy định của địa phương hay do sự miễn cưỡng của chủ sở hữu trong việc liệt kê các hợp đồng nhất định. Cuối cùng, người dùng phải tin tưởng nhà điều hành của nền tảng đó và trả phí bổ sung để có thể sử dụng dịch vụ của họ.
Mô hình tập trung thông thường có thể được thay thế bằng các lựa chọn thay thế phi tập trung với cách tiếp cận dựa trên blockchain. Điều này có thể mang lại nhiều lợi ích, chẳng hạn như khả năng chống kiểm duyệt, giảm số lượng trung gian và tăng khả năng tiếp cận.
Chống kiểm duyệt
Các thị trường dự đoán đang hoạt động thường được điều hành bởi một bên duy nhất. Điều này có nghĩa là các thực thể như cơ quan chính phủ hoặc các tác nhân độc hại có thể dễ dàng đóng cửa chúng. Các nền tảng phi tập trung lại không thể bị gỡ xuống dễ dàng như vậy.
Khi được điều chỉnh bởi các
hợp đồng thông minh, điểm yếu này không còn tồn tại nữa. Mọi
node trên mạng đều chạy chương trình. Nếu các hợp đồng được xây dựng theo một cách nhất quán, sẽ không người dùng nào có thể chỉnh sửa hoặc xóa các chương trình tạo ra nền tảng của thị trường.
Không có người trung gian
Blockchain không yêu cầu quản trị viên. Vì công việc do các bên thứ ba thực hiện theo truyền thống được thực thi bằng code tự động, nên không còn cần đến bên trung gian nữa. Người dùng tương tác trực tiếp với các hợp đồng thông minh, có nghĩa là họ không phải trả phí cho bên thứ ba (như với một nền tảng tập trung). Điều này cũng loại bỏ một số rủi ro đến từ đối tác vì người dùng không cần tin tưởng bất kỳ ai.
Không cần cấp quyền
Với thị trường dự đoán phi tập trung, các cá nhân trên khắp thế giới có thể tự do đặt cược hoặc tạo hợp đồng có sẵn cho người dùng trên toàn cầu. Các hạn chế về địa lý và quy định trước đây đã cản trở nền tảng này, nay có thể không còn là một vấn đề.
Nếu không có nhà môi giới và không có cơ quan trung ương, làm cách nào để xác định kết quả nào đã thật sự xảy ra tại thời điểm hết hạn?
Chúng ta sẽ cần một số loại cơ chế "sự thật" ở đây - và đây là lúc các
oralce blockchain phát huy tác dụng. Chúng ta cần một nguồn dữ liệu cho chúng ta biết chắc chắn liệu một kết quả đã xảy ra hay không. Để làm được điều này, có một số cách tiếp cận khả thi.
Đơn giản nhất là truy cập vào trang web hoặc nguồn cấp dữ liệu của bên thứ ba, nhưng điều này về cơ bản làm suy yếu việc sử dụng blockchain. Rốt cuộc, một bên thứ ba sẽ kiểm soát kết quả – họ có thể chọn nói dối để thu lợi riêng hoặc trở thành mục tiêu của những kẻ tìm cách gian lận.
Một tùy chọn khác là dùng tài chính để khuyến khích người dùng báo cáo trung thực về các sự kiện. Cơ chế
stake có thể được sử dụng, khi đó người dùng phải stake token của họ trước khi báo cáo. Nếu họ báo cáo chính xác, họ sẽ nhận được thù lao. Nếu cố gắng gian lận, tuy nhiên, và họ sẽ mất số tiền đã stake. Mô hình này được sử dụng bởi
Augur, nền tảng thị trường dự đoán blockchain đầu tiên để giải quyết tranh chấp. Các giải pháp khác, chẳng hạn như
Gnosis, cho phép người dùng chọn từ một loạt các giải pháp tập trung và phi tập trung.
Việc sử dụng các oracle blockchain trong các thị trường dự đoán là một khái niệm tương đối mới. Là một công nghệ mới ra đời, chúng ta vẫn chưa thấy hình thức oracle nào phù hợp nhất với các loại thị trường dự đoán khác nhau. Năm ngoái,
Binance Research đã xuất bản một báo cáo về vấn đề này. Đáng chú ý, họ đã xác định được
một hướng tấn tấn công và các sai sót khác tại một trong những cách triển khai phổ biến nhất của thị trường dự đoán.
Thị trường dự đoán là công cụ thú vị để đặt cược vào kết quả trong tương lai, nhưng chúng cũng là công cụ tinh vi để thu thập thông tin đáng tin cậy về hầu hết mọi vấn đề. Bằng cách khuyến khích các cá nhân chia sẻ kiến thức của riêng họ trên thị trường bằng tài chính, chúng ta có thể tạo ra những hiểu biết sâu sắc về các xu hướng xã hội, công nghiệp và chính trị.
Như hiện tại, những thiếu sót của các nền tảng tập trung ngăn cản các thị trường dự đoán phát huy hết tiềm năng thực sự của chúng. Nhưng điều đó đã sẵn sàng để thay đổi bởi mô hình phi tập trung. Khi các oracle phát triển hơn, công nghệ blockchain có thể lưu trữ code một cách công bằng, chứng minh được mà không thể bị giả mạo.
