İçerik
- Giriş
- Kısa pozisyon sıkıştırması nedir?
- Kısa pozisyon sıkıştırması nasıl ortaya çıkar?
- Kısa pozisyon sıkıştırması örnekleri
- Son düşünceler
Giriş
Açığa satış (short selling), alım satım yapanların bir varlığın fiyatındaki düşüşten kar elde etmesine imkan tanır. Kayıp riskini yönetmenin, mevcut birikimleri riskten korumanın ya da piyasada ayı yönlü bir pozisyon almanın yaygın bir yoludur.
Fakat açığa satış kimi zaman, son derece yüksek riskli bir alım satım stratejisi olabilir. Bunun nedeni yalnızca varlığın fiyatına yönelik bir üst sınır olmaması değil, aynı zamanda kısa pozisyon sıkıştırmalarıdır (short squeeze). Kısa pozisyon sıkıştırması, fiyatta ani bir yükseliş olarak tanımlanabilir. Kısa pozisyon sıkıştırması yaşandığında, açığa satış yapanların çoğu “kapana kısılır” ve pozisyonlarını kapatma çabasıyla hızla çıkış yapmaya yönelir.
Kısa pozisyon sıkıştırmasının ne olduğunu anlamak istiyorsanız doğal olarak, öncelikle açığa satışın ne olduğunu anlamanız gerekir. Açığa satışın ne olduğunu bilmiyorsanız, Finans Piyasalarında Açığa Satış Nedir? makalemizi okuyabilirsiniz.
Bu makalede kısa pozisyon sıkıştırmasının ne olduğundan, bu duruma karşı nasıl hazırlanabileceğinizden ve hatta bir uzun pozisyonla bile nasıl kar elde edebileceğinizden bahsedeceğiz.
Kısa pozisyon sıkıştırması nedir?
Kısa pozisyon sıkıştırması, açığa satış yapan birçok kişinin pozisyonlarını kapatmak zorunda kalması nedeniyle bir varlığın fiyatının hızla yükselmesi sonucunda ortaya çıkar.
Açığa satış yapanlar (kısa pozisyon sahipleri) bir varlığın fiyatının düşeceği beklentisiyle yatırım yapar. Bunun yerine fiyat yükselirse, kısa pozisyonların gerçekleşmemiş zararı artmaya başlar. Fiyatlar yükseldikçe, açığa satış yapanlar pozisyonlarını kapatmak zorunda kalabilir. Bu kapanışlar, stop-loss’ların tetiklenmesi ya da likidasyonlar (marjin ve vadeli işlem sözleşmeleri için) nedeniyle olur. Bunun dışında, alım satım yapanlar daha büyük kayıplardan kaçınmak için pozisyonlarını manuel olarak da kapatabilir.
Peki, açığa satış yapanlar pozisyonlarını nasıl kapatır? Satın alım yaparlar. Kısa pozisyon sıkıştırması bu yüzden keskin bir fiyat artışına neden olur. Açığa satış yapanlar pozisyonlarını kapadıkça, artan alış emirlerinin etkisi ateşi daha da körükler. Dolayısıyla, kısa pozisyon sıkıştırmasına tipik olarak işlem hacminde de eşit derecede dik bir artış eşlik eder.
Dikkat edilmesi gereken başka bir nokta daha vardır. Kısa pozisyon sayısı ne kadar yüksekse, açığa satış yapanları kapana kıstırmak ve pozisyonlarını kapatmaya zorlamak da bir o kadar kolaydır. Diğer bir deyişle, kapana kıstırılacak likidite ne kadar yüksekse kısa pozisyon sıkıştırması nedeniyle oynaklıktaki artış da o kadar yüksek olacaktır. Bu bağlamda kısa pozisyon sıkıştırması, arzda bir düşüş yaşanırken talepte geçici bir artışın olmasıdır.
Kısa pozisyon sıkıştırmasının tersi uzun pozisyon sıkıştırmasıdır, fakat buna daha az sık rastlanır. Uzun pozisyon sıkıştırmasında da artan satış baskısı nedeniyle uzun pozisyondakiler kapana kısılır ve bu da fiyatlarda ani bir düşüşe neden olur.
Kısa pozisyon sıkıştırması nasıl ortaya çıkar?
Kısa pozisyon sıkıştırması, alış baskısında ani bir artış olduğunda ortaya çıkar. Açığa satış üzerine makalemizi okuduysanız, bunun yüksek riskli bir strateji olduğunu biliyorsunuzdur. Fakat kısa pozisyon sıkıştırmasını özellikle oynaklığı yüksek bir etkinlik haline getiren, kısa pozisyonları hemen kapatmaya yönelik (alış emirleri aracılığıyla) aniden ortaya çıkan telaştır. Buna, birçok stop-loss emrinin önemli bir fiyat seviyesinde tetiklenmesi ve açığa satış yapan birçok kişinin pozisyonlarını aynı anda manuel olarak kapatması dahildir.
Kısa pozisyon sıkıştırması, kısa pozisyonların açılabileceği tüm finans piyasalarında görülebilir. Aynı zamanda, piyasada kısa pozisyon almaya yönelik seçeneklerin olmaması da büyük fiyat balonlarına neden olabilir. En nihayetinde, bir varlığın fiyatının düşeceğine dair yatırım yapmanın iyi bir yolu yoksa bu varlığın fiyatı uzun bir süre boyunca yükselmeyi sürdürebilir.
Kısa pozisyon sıkıştırması için bir ön koşul, kısa pozisyonların sayısının uzun pozisyonların sayısından fazla olması olabilir. Doğal olarak, kısa pozisyonların sayısı uzun pozisyonların sayısından önemli ölçüde fazlaysa ateşi körüklemek için daha fazla likidite vardır. Piyasa duyarlılığını takip etmek isteyen kişiler için uzun/kısa oranı bu nedenle faydalı olabilir. Binance Vadeli İşlemler için gerçek zamanlı uzun/kısa oranını kontrol etmek isterseniz bu sayfayı kullanabilirsiniz.
Deneyimli bazı kullanıcılar, uzun pozisyon açmak ve fiyattaki ani artıştan faydalanmak için potansiyel kısa pozisyon sıkıştırmalarını takip eder. Bu strateji, kısa pozisyon sıkıştırması gerçekleşmeden bir pozisyona girmeyi ve daha yüksek fiyattan satış yapmak için hızlı artıştan faydalanmayı içerir.
Kısa pozisyon sıkıştırması örnekleri
Kısa pozisyon sıkıştırmaları, hisse senedi piyasalarında çok yaygındır. Buna genellikle bir şirkete yönelik düşük duyarlılık, hisse senedi fiyatının yüksek olarak algılanması ve kısa pozisyon sayısının yüksek olması neden olur. Örneğin, bazı beklenmedik iyi haberler ortaya çıkarsa bu kısa pozisyonların tamamı alım yapmaya zorlanır ve bu da hisse senedi fiyatında bir artışa neden olur. Yine de kısa pozisyon sıkıştırması, temel bir etkinlikten ziyade daha çok bir teknik formasyondur.
Bazı tahminlere göre Tesla (TSLA) hisse senedi, tarihin en çok açığa satış yapılan hisse senedidir. Yine de fiyat keskin yükselişler göstererek açığa satış yapan birçok kişiyi muhtemelen kapana kıstırmıştır.
Kısa pozisyon sıkıştırmaları kripto para piyasalarında, özellikle de Bitcoin piyasalarında oldukça yaygındır. Bitcoin türev piyasası yüksek kaldıraçlı pozisyonlar kullanır ve bu pozisyonlar oldukça küçük fiyat hareketleriyle kapana kısılabilir ya da likide edilebilir. Dolayısıyla, kısa ve uzun piyasa sıkıştırmaları Bitcoin piyasasında sıkça görülür. Böylesi hareketlerde likidasyondan ya da kapana kısılmaktan kaçınmak için kullandığınız kaldıracın miktarını dikkatle değerlendirmeniz gerekir. Buna ek olarak, uygun risk yönetimi stratejilerini kullanmanız da önemlidir.
Aşağıdaki grafikte 2019’un başından bu yana Bitcoin’in fiyat aralığını görebilirsiniz. Fiyat, aşağı yönlü sert bir hareketin ardından bir aralık içinde kalmıştır. Birçok yatırımcı, düşüş trendinin devam edeceği beklentisiyle kısa pozisyonlar açmaya yöneldiği için muhtemelen piyasa duyarlılığı da oldukça düşüktür.
BTC/USD piyasasında potansiyel bir kısa pozisyon sıkıştırması.
Fakat fiyat, aralığın dışına öyle bir hızla yükselmiştir ki bölge uzun bir süre boyunca tekrar test bile edilmemiştir. Bu bölge yalnızca yıllar sonra, koronavirüs pandemisi sırasında (“Kara Perşembe” olarak da bilinir) tekrar test edilmiştir. Bu ani hareket, yüksek ihtimalle çok sayıda kısa pozisyonun kapanmasından kaynaklanmıştır.
Son düşünceler
Özetle kısa pozisyon sıkıştırması, açığa satış yapanların kapana kısılması ve pozisyonlarını kapatmaya zorlanması nedeniyle fiyatın ani bir yükseliş göstermesiyle ortaya çıkar.
Kısa pozisyon sıkıştırmaları, yüksek kaldıraçlı piyasalarda özellikle oynak olabilir. Alım satım ve yatırım yapan birçok kişi yüksek kaldıraç kullandığında, arka arkaya gelen likidasyonlar çağlayan etkisi yaratabileceğinden fiyat hareketleri de daha keskin olma eğilimi gösterir.
Bir kısa pozisyona girmeden önce kısa pozisyon sıkıştırmasının etkilerini anladığınızdan emin olun. Aksi takdirde, büyük kayıplar yaşayabilirsiniz. Açığa satış ve diğer alım satım teknikleri hakkında daha fazla bilgi için Yeni Başlayan İçin Kripto Para Kapsamlı Alım Satım Rehberi makalemizi okuyabilirsiniz.
Bitcoin ve kripto paralarda açığa satış hakkında başka sorularınız varsa Binance topluluğunun sorularınıza yanıt vereceği Soru-Cevap platformumuz Academy'ye Sor'u ziyaret edebilirsiniz.