Teknik Analiz (TA) ticaret ve yatırım dünyası için yeni bir şey değil. Geleneksel portfolyolardan Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralara kadar TA göstergeleri basit bir amaç kullanılıyor: var olan veriyi kullanarak hedeflenen sonuçlara ulaşabilmek için daha bilgiye dayalı kararlar verebilmek. Piyasalar daha komplike hale geldikçe, geçtiğimiz on yıllar içinde yüzlerce farklı TA göstergesi türü ortaya çıktı fakat bunlardan yalnızca birkaçı hareketli ortalamaların (MA) popülerliğine ve istikrarlı kullanımına ulaşabildi.
Hareketli ortalamaların değişik varyasyonları olsa da, hepsinde altta yatan amaç ticaret grafiklerine açıklık getirmektir. Bu da, kolayca anlaşılabilir bir trend göstergesi yaratabilmek için grafikler sadeleştirerek yapılır. Hareketli ortalamalar geçmiş verilere dayandığı için gecikmeli ya da trend takip eden göstergeler olarak kabul edilir. Yine de, karmaşayı basitleştirmede ve piyasanın yönünü belirlemede büyük güce sahiptir.
Farklı Hareketli Ortalama Türleri
Yalnızca günlük ve kısa vadeli (swing) değil daha uzun vadeli ticaret yapanların da kullanabileceği, farklı türlerde hareketli ortalamalar mevcuttur. Farklı türlerine rağmen hareketli ortalamalar genel olarak iki kategoriye ayrılır: basit hareketli ortalamalar (SMA) ve üssel hareketli ortalamalar (EMA). Piyasaya ve hedeflenen sonuca göre, tacirler kendi koşullarına en uygun olan göstergeyi seçebilirler.
Basit Hareketli Ortalamalar
SMA belli bir zaman aralığı içindeki veriyi alır ve veri setinden ortalama bir fiyat ortaya çıkarır. SMA ve geçmiş fiyatların basit ortalaması arasındaki fark, SMA’da yeni veri seti girer girmez en eski veri setinin çıkarılmasıdır. Yani eğer basit hareketli ortalama 10 günlük veri üzerinden ortalamayı hesaplıyorsa, yalnızca son 10 günü dahil ediyor olmak için tüm veri seti sürekli güncellenir.
SMA’ da, ne kadar yakın zamanda veri setine eklendiğinden bağımsız olarak tüm veri girdilerinin eşit ağırlığa sahip olduğunu belirtmek önemlidir. En yeni verinin daha önemli olduğunu düşünen tacirler, SMA’da kullanılan eşit ağırlık verme yaklaşımının teknik analiz için çok zararlı olduğunu düşünürler. Üssel hareketli ortalamalar (EMA) da bu soruna bir cevap olarak yaratılmıştır.
Üssel Hareketli Ortalamalar (EMA)
EMA’lar geçmiş fiyat dalgalanmalarına dayanan teknik analiz sunma bakımından SMA’lara benzerdir. Fakat, EMA en yakın zamanlı veriye daha daha fazla ağırlık ve değer atfettiği için EMA’da denklem biraz daha karışıktır. Her iki ortalama da değerli ve sıkça kullanılıyor olsa da, EMA ani fiyat değişimlerine ve tersine dönüşlerine daha duyarlıdır.
EMA’lar fiyat terse dönüşlerini SMA’lardan daha hızlı şekilde yansıttığı için kısa vadeli yatırım yapan kişiler tarafından daha çok tercih edilir. Tacir ya da yatırımcının kendi kişisel strateji ve hedeflerine yönelik hareketli ortalama türünü seçmesi ve hesaplama ayarlarını bunlara göre düzenlemesi çok önemlidir.
Hareketli Ortalamalar nasıl kullanılır?
MA’lar şu anki fiyatlar yerine eski fiyatları kullandığı için belli bir gecikme periyoduna sahiptir. Veri seti ne kadar büyük olursa gecikme de o kadar çok olur. Örneğin, son 100 günün analizini yapan bir hareketli ortalamanın yeni bilgilere verdiği tepki yalnızca son 10 günü kullanan bir MA’den çok daha yavaş olacaktır. Bunun sebebi daha büyük bir veri setindeki yeni girdinin genel sayılar üzerinde daha küçük bir etkisi olmasıdır.
Her iki MA da ticaret yapılan koşullara bağlı olarak avantajlı olabilir. Büyük veri setlerinin bir ya da iki büyük oynamadan çok etkilenme ihtimali daha düşük olduğu için, bu tip setler uzun vadeli yatırımcılar için daha kullanışlıdır. Kısa vadeli yatırımcılar ise değişikliğe daha hızlı tepki veren küçük veri setlerini tercih ederler.
Geleneksel piyasalarda, 50, 100 ve 200 günlük MA’ler en sık kullanılanlardır. Hisse ticareti yapanlar 50-günlük ve 200-günlük hareketli ortalamaları dikkatle izlerler ve bu çizgilerin üstüne veya altına her geçiş özellikle de bunları kesişmeler takip ediyorsa önemli ticaret sinyalleri olarak kabul edilir. Aynı şey kripto para ticareti için de geçerlidir fakat 7/24 hareketli piyasası gereği MA ayarları ve ticaret stratejileri ticaret yapan kişinin profiline göre farklılık gösterebilir.
Kesişme Sinyalleri
Doğal olarak artan bir MA yükselen bir trend gösterirken, düşen MA aşağı doğru bir trend gösterir. Fakat, tek bir hareketli ortalama kendi başına güvenilir ve güçlü bir gösterge değildir. Bu nedenle, MA’lar pozitif ya da negatif kesişme sinyallerini saptayabilmek için her zaman kombinasyon halinde kullanılır.
Bir kesişme sinyali grafikte iki farklı MA’nın kesişmesiyle oluşur. Boğa kesişmesi (bullish crossover-altın kesişme olarak da bilinir) kısa vadeli MA’nın uzun vadeli MA’nın üzerine çıkması sayesinde oluşur ve yukarı doğru bir trendin başladığını gösterir. Bunun aksine, ayı kesişmesi (bearish crossover-ölüm kesişmesi olarak da bilinir) kısa vadeli MA’nın uzun vadeli MA’nın altına düşmesiyle oluşur ve aşağı doğru trendin başladığını gösterir.
Dikkate alınması gereken diğer etkenler
Şu ana kadar verdiğimiz tüm örnekler günler bazındaydı fakat MA’ları analiz ederken bu illa gerekli bir koşul değildir. Günlük ticaret yapanlar bir menkul değerin son birkaç ayda değil, son iki ya da üç saatte nasıl performans gösterdiğiyle daha çok ilgileniyor olabilir. Hareketli ortalamaları hesaplamak için kullanılan denklemlerde farklı zaman aralıkları kullanılabilir ve bu zaman aralıkları ticaret stratejisiyle örtüştüğü müddetçe veri kullanışlı olabilir.
MA’ların önemli bir kötü yanı gecikme süreleridir. MA’lar geçmiş fiyat hareketlerini dikkate alan gecikmeli göstergeler oldukları için sinyaller genellikle çok geç gelir. Örneğin, bir pozitif kesişme alma sinyali verebilir fakat bu yalnızca fiyatta büyük bir artışın ardından gerçekleşir. Bu da, yukarı trend devam etse bile, kesişme sinyali ve fiyat artışı arası geçen zaman aralığı boyunca potansiyel kârın kaybedildiği anlamına gelir. Daha da kötüsü, yanlış bir altın kesişme sinyali kişiyi tam fiyat düşmeden önceki bölgesel tepe noktasından alış yapmaya yönlendirebilir (bu yanlış sinyallere genelde boğa tuzağı aldı verilir)
Hareketli Ortalamalar sıklıkla kullanılan, kuvvetli TA göstergeleridir. Piyasa trendlerini veri odaklı şekilde analiz edebilmek bir piyasanın performansı hakkında kapsamlı bilgi sunar. Fakat, MA ve kesişme sinyallerinin kendi başlarına kullanılmaması gerektiği, sahte sinyallerden kaçınmak için farklı TA göstergelerini birleştirmek gerektiği unutulmamalıdır.