Okumaya üşendim, özetle ne anlatıyor (TL;DR)?
Hisse senedi piyasasında işlem,
Forex'te
günlük alım satım yapıyor ya da
kripto paralara yeni başlamış olabilirsiniz. Her durumda, size tanıdık gelmeyen pek çok alım satım terimi karşınıza çıkabilir. FOMO, ROI, ATH, HODL, tüm bunlar ne anlama geliyor? Alım satım ve yatırım, kendilerine has bir dile sahiptir ve bu yeni terimleri öğrenmek zorlayıcı olabilir. Fakat finans piyasalarında neler olduğunu takip etmek istiyorsanız bu terimler işinize oldukça yarayabilir.
Bu makalede, kripto para alım satımı yapıyorsanız bilmeniz gereken en önemli alım satım terimlerinden bazılarını bir araya getirdik.
FUD yalnızca alım satıma has bir terim olmasa da finans piyasaları bağlamında sıkça kullanılır. FUD, belirli bir şirket, ürün ya da projenin itibarını yanlış bilgi yayarak zedelemeyi amaçlayan bir stratejidir. Amaç, korku yaratmak ve bir şekilde avantaj elde etmektir. Bu, rekabete yönelik ve taktiksel bir avantaj olabilir ya da zarar verme potansiyeli olan haberler nedeniyle hisse senedi fiyatlarındaki düşüşten kar elde etmek amaçlanabilir.
Tahmin edebileceğiniz gibi FUD,
kripto para dünyasında da oldukça yaygındır. Çoğu örnekte, yatırımcılar bir varlıkta
kısa pozisyona girer ve pozisyonlarını aldıktan sonra zarar verme potansiyeli olan ya da yanıltıcı haberler yayar. Bu sayede, açığa satış yaparak ya da
satış opsiyonları satın alarak büyük karlar elde edebilirler. Bu kişiler, borsa dışı (OTC) işlemlerle daha önceden pozisyon almış da olabilir.
Yayılan bilgilerin çoğu zaman yanlış ya da en azından yanıltıcı olduğu ortaya çıkar. Fakat bazı durumlarda haberler gerçek olabilir. İddiaları tüm açılardan değerlendirmeye çalışmak her zaman için daha iyidir. İnsanları, belirli fikirlerini herkese açık şekilde paylaşmaya neyin teşvik edebileceğini düşünmek faydalı olabilir.
FOMO, bir kar fırsatını kaçırma korkusuyla bir varlığı satın alma konusunda acele eden yatırımcıların hissettiği duygudur. Şiddetli duygular söz konusu olduğu için çok sayıda kişide FOMO olması parabolik fiyat hareketlerine neden olabilir. Yatırımcıların, bir sandalye kapma yarışması havasında bir varlıktan diğerine "FOMO'laması" çoğu zaman bir
boğa piyasasının son aşamalarına geçildiğinin sinyalini verebilir.
Teknik Analiz (TA) hataları makalemizi okuduysanız, uç piyasa koşullarının piyasanın genel kurallarını değiştirebileceğini biliyorsunuzdur. Duygular yoğun olduğu zaman birçok yatırımcı FOMO'ya bağlı olarak pozisyon alma konusunda acele eder. Bu da, her iki yöndeki hareketlerin büyümesine neden olabilir ve genel kitlenin aksi yönünde işlem yapmaya çalışan birçok kişiyi kapana kıstırabilir.
FOMO, sosyal medya uygulamaları tasarlanırken de sıkça kullanılır. Sosyal medya zaman akışlarında paylaşımları tam bir kronolojik sırayla görmenin neden genellikle daha zor olduğunu hiç düşündünüz mü? Bu da FOMO'yla ilgilidir. Kullanıcılar son giriş yaptıklarından bu yana yapılan tüm paylaşımları görüntüleyebilirse tüm yeni paylaşımları gördükleri hissine kapılır.
Sosyal medya platformları, eski ve yeni paylaşımları zaman akışında özellikle karıştırarak kullanıcılarda FOMO yaratmaya çalışır. Bu sayede kullanıcılar, önemli bir şeyi kaçırdıkları korkusuyla akışı tekrar tekrar kontrol eder.
HODL teriminin kaynağı "hold" (tutmak) kelimesinin yanlış yazılmasına dayanır. En temelde,
al ve tut stratejisinin kripto paradaki dengidir. HODL ilk olarak 2013 yılında BitcoinTalk forumunda, artık ünlü olmuş bir
paylaşımla ortaya çıkmıştır. Bu terim "I AM HODLING" (Ben tutuyorum/satmıyorum) başlığındaki bir yazım hatasıdır.
HODLing,
fiyat düşüşlerine rağmen bir yatırımı tutmaya devam etmek anlamına gelir. Kendilerini
kısa vadeli alım satımda başarılı görmeyen ama kripto para fiyat hareketlerinden faydalanmak da isteyen yatırımcılardan ("HODLer'lar") bahsedilirken sıkça kullanılır. Bunun yanı sıra, belirli bir coinin başarılı olacağına dair inancı yüksek olan ve yatırımlarını uzun süreler boyunca tutmayı planlayan yatırımcılar için de kullanılabilir.
HODLing stratejisi geleneksel piyasalardaki
al ve tut yatırım stratejisine benzerdir. Al ve tut yatırımcıları düşük değerlenmiş varlıkları bulmaya çalışır ve bunları uzun bir süre boyunca tutar. Birçok yatırımcı
Bitcoin için bu stratejiyi kullanır.
Dolar maliyeti ortalaması (DCA) makalemizi okuduysanız, bunun Bitcoin için son derece karlı bir strateji olabileceğini biliyorsunuzdur. Örneğin, geçtiğimiz beş yıl boyunca her hafta 10 USD'lik BTC almış olsaydınız, bugün orijinal yatırımınızın yedi katından fazlasına ulaşmış olabilirdiniz!
BUIDL, HODL'dan türetilmiş bir terimdir. Genellikle, fiyat dalgalanmalarından bağımsız olarak inşa etmeye (build) devam eden kripto para sektörünün katılımcılarını tanımlar. Ana fikir, kripto sektörüne gerçekten inananların ciddi ayı piyasalarına rağmen inşa etmeye devam edeceğidir. Bu bağlamda "BUIDLer'lar" (geliştirme yapanlar/inşa edenler),
blockchain ve kripto paraların dünyaya neler sunabileceğini içten bir şekilde önemser ve bu amaca yönelik aktif olarak çalışır.
BUIDL, kripto paraların yalnızca
spekülasyonla değil, aslında bu teknolojiyi kitlelere sunmakla ilgili olduğunu göstermeyi amaçlayan bir düşünce yapısıdır. Kendi işinle ilgilenmeyi ve gelecekte milyarlarca kişiye hizmet edebilecek bir altyapıyı inşa etmeye devam etmeyi anımsatma işlevi görür. Buna ek olarak BUIDLer'lar, uzun vadeli bir bakış açısıyla inşa etmeye devam eden ekiplerin uzun vadede yüksek ihtimalle başarılı olacağının bilincindedir.
SAFU'nun kaynağı
Bizonacci tarafından yüklenen bir memdir. Bu memde Binance CEO'su Changpeng Zhao (CZ), planlanmamış bir platform bakımını sırasında "fonlar güvende" (funds are safe) demektedir.
Bu video, kripto para dünyasında viral hale gelmiştir. Buna yanıt olarak Binance de, işlem komisyonlarının %10'u ile fonlanan bir acil durum sigorta fonu olan
Kullanıcılar İçin Güvenli Varlık Fonu'nu (Secure Asset Fund for Users - SAFU) kurmuştur. Bu fonlar ayrı bir
soğuk cüzdanda tutulur. Ana fikir, SAFU'nun olağan dışı durumlarda kullanıcıların fon kayıplarını karşılayarak Binance kullanıcılarına ekstra koruma sunmasıdır. "Fonlar safu" sözünü sıkça duymanızın sebebi budur.
Yatırım Getirisi (ROI), bir yatırımın performansını ölçmenin yollarından biridir. ROI, bir yatırımın orijinal maliyetine kıyasla ne kadar kar getirdiğini ölçer. Aynı zamanda, farklı yatırımların performanslarını kıyaslamanın da kolay bir yoludur.
ROI şu şekilde hesaplanır: Yatırımın güncel değerinden başlangıç maliyeti çıkarılır. Daha sonra bu sayı başlangıç maliyetine bölünür.
ROI = Güncel Değer - Başlangıç Maliyeti / Başlangıç Maliyeti
6.000 USD'den
Bitcoin aldığınızı varsayalım. Bitcoin'in güncel piyasa fiyatı şu anda 8.000 USD'dir.
ROI = 8000-6000/6000
ROI = 0,33
Bu da orijinal yatırımınızdan %33 kar ettiğiniz anlamına gelir. Daha doğru bir resme ulaşmak için ödemeniz gereken komisyonları (ya da faiz oranını) da dikkate almanız önemlidir.
Fakat sadece sayılarla genel resmi ulaşmak mümkün değildir. Yatırımları kıyaslarken dikkate alınması gereken başka etmenler de vardır.
Riskler nelerdir? Zaman ufku nedir? Varlık ne kadar
likittir? Satın alma fiyatı
kaymadan etkilenebilir mi? ROI kendi başına yeterli bir gösterge değildir, fakat yatırımınızın performansını ölçebilmeniz için kullanışlı bir araçtır.
Buna açıklamamıza muhtemelen gerek yok, değil mi?
Tüm Zamanların En Yüksek Değeri, bir varlık için kaydedilmiş en yüksek fiyattır. Örneğin Bitcoin için ATH, 2017'deki boğa piyasası sırasında Binance'teki
BTC/USDT çiftinde 19.798,86 USDT'dir. Yani Bitcoin, bu piyasa çiftinde şimdiye kadar en yüksek bu fiyattan işlem görmüştür.
Bir varlığın Tüm Zamanların En Yüksek Değerine ulaşmasının dikkat çekici bir özelliği, bu varlığı alan neredeyse herkesin karda olmasıdır. Varlık uzun bir süredir
ayı piyasasında ise zarar getiren çantalara sahip birçok kişi pozisyon
başa baş noktasına geldiğinde muhtemelen piyasadan çıkmak isteyecektir.
Fakat varlık ATH'sini aşarsa, başa baş noktasında çıkış yapmayı bekleyen hiçbir satıcı kalmaz. Bazı kişiler ATH'lerin aşılmasına "mavi gökyüzü kırılmaları" (blue sky breakouts) adını verir çünkü bu noktadan sonra ileride net direnç alanları kalmaz.
ATH'nin aşılması fiyatın sonsuza kadar yükseleceği anlamına mı gelir? Tabi ki hayır. Alım satım yapanlar ve yatırımcılar bir noktada karlarını almak isteyeceğinden belirli fiyat seviyelerine
limit emirleri koyabilirler. Bu durum özellikle, daha önceki tüm zamanların en yüksek değerlerinin tekrar tekrar aşılması durumunda geçerlidir.
Parabolik hareketler çoğu zaman çok keskin fiyat düşüşleriyle sonuçlanabilir çünkü birçok yatırımcı, yükseliş trendinin sona ermeye yaklaştığını anladığı anda çıkış yapmak için acele eder. Bitcoin'in Aralık 2017'de, parabolik bir yükselişle 20.000 USD'ye ulaşmasının ardından gelen fiyat düşüşü bunun bir örneğidir.
Bitcoin beş gün içinde 20.000 USD'den 11.000 USD'ye düşüyor.
Bitcoin 19.798,86 USD'lik ATH'sine ulaştıktan sonra günler içinde neredeyse %45 düşmüştür. İşte bu yüzden her zaman için
riski yönetmek ve
stop-loss kullanmak çok önemlidir.
ATH'nin tersi olan Tüm Zamanların En Düşük Değeri (ATL) bir varlığın en düşük fiyatıdır. Örneğin
BNB'nin ATL'si işleme açıldığı ilk günde
BNB/USDT piyasa çiftinde 0,5 USDT'dir.
Bir varlıkta Tüm Zamanların En Düşük Değerinin aşılması, Tüm Zamanların En Yüksek Değerinin aşılmasına benzer etkiler yaratabilir – ama ters yönde. Önceki ATL aşıldığında birçok stop emri tetiklenebilir ve bu da keskin bir düşüşe neden olabilir.
Tüm Zamanların En Düşük Değerinin altında bir fiyat geçmişi var olmadığından piyasa değeri düşmeye devam ederek alt sınırı gitgide daha aşağıya çekebilir. Fiyat düşüşünün duracağı mantıklı noktalar bulunmadığından böyle zamanlarda alım yapmak çok risklidir.
Alım satım yapan birçok kişi, bir
uzun pozisyona girmeyi düşünmek için bile trend değişiminin önemli bir
hareketli ortalama ya da başka bir
gösterge ile doğrulanmasını bekleyecektir. Aksi takdirde, ellerindeki
çantayı uzun bir süre boyunca tutmak zorunda kalabilir ve düşmeye devam eden bir pozisyonda kapana kısılabilirler.
➟Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance'ten Bitcoin satın alabilirsiniz!
Finans piyasalarında DYOR terimi
Temel Analizle (FA) yakından ilişkilidir. Yatırımcıların, yatırımlarına dair kendi araştırmalarını yapması ve bu işi başkalarına bırakmaması gerektiğini ifade eder. "Güvenme, doğrula", kripto para piyasalarında benzer bir anlamda kullanılan yaygın bir diğer sözdür.
En başarılı yatırımcılar kendi araştırmalarını yapar ve kendi çıkarımlarına ulaşır. Dolayısıyla, finans piyasalarında başarılı olmak isteyen herkesin de kendi benzersiz
alım satım stratejisini yaratması gerekir. Bu aynı zamanda, farklı yatırımcılar arasında fikir ayrılıklarına da neden olabilir ama bu fikir ayrılıkları yatırım ve alım satımların son derece doğal bir parçasıdır. Bir yatırımcı piyasanın yükselmesini beklerken diğerleri düşüş öngörüyor olabilir.
Farklı fikirler farklı stratejilere neden olabilir; başarılı yatırımcılar ve tacirler son derece farklı stratejilere sahip olacaktır. Ana fikir, bu kişilerin hepsinin kendi araştırmalarını yaptığı, kendi çıkarımlarına ulaştığı ve yatırım kararlarını bu çıkarımlara dayanarak verdiğidir.
Ayrıntılı inceleme (Due diligence - DD), DYOR ile bir derece ilişkilidir. Rasyonel bir kişinin ya da şirketin, başka bir partiyle anlaşmaya varmadan önce yapması beklenen inceleme ve değerlendirmeler anlamına gelir.
Rasyonel şirketler bir anlaşmaya vardığında, bu şirketlerin birbirlerini ayrıntılı olarak incelemiş olması beklenir. Neden? Çünkü rasyonel herhangi biri, anlaşmada sorun yaratması potansiyel bir durum olmadığından emin olmak ister. Aksi takdirde beklenen faydalarla potansiyel riskler nasıl kıyaslanabilir ki?
Aynı şey yatırımlar için de geçerlidir. Yatırımcıların, potansiyel yatırımlar ararken tüm riskleri dikkate alabilmesi için projeyi ayrıntılı bir şekilde inceleme konusunda üzerine düşeni yapması gerekir. Bunu yapmazlarsa, yatırım kararlarının kontrolü kendi ellerinde olmaz ve yanlış kararlar alabilirler.
Kara Para Aklamayı Önleme (AML), suçluların yasa dışı yollardan kazandıkları paraları meşru kazançlar olarak göstermesini engellemeyi amaçlayan düzenleme, yasa ve prosedürlerdir. AML prosedürleri, suçluların paralarını saklayarak ya da meşru kaynaklardan geliyormuş gibi göstererek "aklamasını" çok daha zor bir hale getirir.
Suçlular her zaman, fonlarının gerçek kaynağını saklamanın yollarını arar. Finans piyasalarının kompleks yapısı nedeniyle bunu yapmanın farklı yolları olabilir.
Türev ürünlerden yaratılan türev ürünler ve diğer kompleks piyasa sistemleri, fonların kaynağını takip etmeyi oldukça zor hale getirir (fakat bunu yapmak imkansız değildir).
AML düzenlemeleri, bankalar gibi finans kurumlarının, müşterilerinin işlemlerini takip etmesini ve şüpheli hareketleri bildirmesini gerekli kılar. Bu sayede, suçluların yasa dışı yollardan kazandıkları fonları aklayabilmesi daha zor hale gelir.
Menkul kıymet borsaları ve alım satım platformları ulusal ve uluslararası kurallarla uyumlu olmak zorundadır. Örneğin New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) ve NASDAQ'ın, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti tarafından belirlenmiş düzenlemelerle uyumlu olması gerekir.
Müşterini Tanı (KYC) kuralları, finansal araçların alım satımında hizmet veren kurumların, müşterilerinin kimliklerini doğrulamasını zorunlu kılar. Bu neden önemlidir? Ana sebep para aklama riskini azaltmaktır.
Buna ek olarak, KYC düzenlemeleri yalnızca finans sektörünün katılımcıları için geçerli değildir. Birçok başka segmentin de bu kurallara uyması gerekir. KYC kuralları genellikle daha geniş çaplı Kara Para Aklama Önleme (AML) politikalarının bir parçasıdır.
Kripto para alım satım terimleri en başta kafa karıştırıcı gelebilir. Ama artık bu terimlerin büyük bir kısmını biliyorsunuz, dolayısıyla tüm bu kısaltmalar konusunda kendinizi SAFU hissedebilirsiniz. FUD hakkında DYOR yaptığınızdan, ATH'ye ulaşan bir coine körü körüne FOMO yapmadığınızdan, HODLing'e ve BUIDLing'e devam ettiğinizden emin olun!
Kripto para alım satım terimleri hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Sorularınızın Binance Topluluğu tarafından yanıtlanacağı Soru-Cevap platformumuz
Academy’ye Sor’u ziyaret edebilirsiniz.
