Tor Ağı Nedir?
İçerik
Giriş
Bu makaleyi okumak için kullandığınız internet muhtemelen gizli olmaktan çok uzakta. Gözlemleyiciler nerede olduğunuzu belirleyebilir, çerezler ve cihaz parmak izi gibi araçlarla çevrimiçi alışkanlıklarınız hakkında şaşırtıcı derecede çok bilgi toplayabilir.
Bunu sorun etmiyor olabilirsiniz. Fakat özellikle de kullanıma hazır yazılımlar oldukça kolay bir şekilde gizliliğinize katkıda bulunabiliyorken herkes sizinle hemfikir olmayabilir. Bu makalede gizlilik savunucuları tarafından dünya genelinde beğeniyle karşılanan Tor'u yakından inceleyeceğiz.
Tor nedir?
The Onion Router'ın (soğan yönlendirme) kısaltması olan Tor, çevrimiçi etkinliklerinizin dışarıdan izlenebilmesine karşı sizi koruyan bir teknolojidir. Etkileşim kurmak istediğiniz sunucuya mesaj gönderebilmeniz için dağıtılmış bir eşler ağı kullanır.
Ağın yapısı nedeniyle giriş yapmadığınız takdirde sunucu sizin kim olduğunuzu bilemez. İnternet hizmeti sunucunuz (ISP) Tor kullandığınızı görebilir ama hangi siteleri kullandığınızı bilmesi herhangi bir şekilde mümkün olmaz.
Tor'un anonimliği soğan yönlendirme sayesinde mümkün hale gelir. İletişimlerinizi şifreleyerek ve bir node ağı üzerinde “sektirerek” iletişim kaynağını kimsenin belirleyemeyeceği hale getirir.
Soğan yönlendirme nasıl çalışır?
Bunu yanıtlamak için önce başka bir soru soralım – soğanların gizlilikle ne alakası olabilir?
Durum şu ki aynı soğanlar (ya da sevimli yeşil dev shrek) gibi Tor ağı aracılığıyla gönderdiğiniz paketler de katmanlara sahiptir. Mesajınızı alır ve birinci katmanı oluşturmak için şifrelersiniz. Bu şifrelenmiş mesajı alır ve yeni bir katman daha eklersiniz fakat bu sefer şifreleme için başka bir anahtar kullanırsınız. Bunu üçüncü kez yaptığınızda (yine farklı bir anahtarla) elinize yapısal olarak kriptografik bir soğana benzeyen bir şey geçer.
Verilerinizi birçok şifreleme katmanıyla sardınız.
Bir kişi soğanın merkezine inmek isterse üç katmanın da şifresini çözmesi gerekir. Amacımız bunu hiç kimsenin başaramamasını sağlamaktır. Bunun için ağdan üç eş seçeriz (adları Alice, Bob ve Carol olsun). Üç anahtar kullanırız ama her eş bunlardan yalnızca bir tanesini bilir.
Mesaj hedefine ulaşmadan önce ilk olarak Alice'e, sonra Bob'a, en son da çıkış node'u olarak hareket eden Carol'a gönderilecektir.
Carol, soğanı alacak son kişi olduğu için mesajı ilk olarak onun bildiği anahtarla şifreleriz. Bob ortada yer aldığından ikinci olarak mesajı onun bildiği anahtarla şifreleriz. Ama Bob'un mesajı kime göndereceğini bilebilmesi için (bu durumda Carol) önce biraz bilgi ekleriz. Son olarak bu bilgilerin tamamını (ve paketi Bob'a gönderme talimatını) Alice'in bildiği anahtarla şifreleriz.
Bir hediyeyi birkaç kat kağıda sardığınız ve paketi bir çember içinde dolaştırarak herkesin bir kat kağıdı açtığı oyunu daha önce hiç oynadınız mı? Burada yaptığımızda da biraz buna benzerdir. Fakat soğan yönlendirmede diğer oyuncuları göremezsiniz. Herkes farklı bir odadadır ve paketi yalnızca duvardaki delikler aracılığıyla başkasına verebilirsiniz.
Paketi siz hazırlarsınız. En üstteki kağıtta “Alice” yazar yani bu kağıdı yalnızca Alice açabilir. Paketi duvardaki delikten verirsiniz.
Alice kağıdı açar. Bir sonraki alıcının Bob olduğunu görür ve duvardaki başka bir delikten paketi Bob'a verir. O da en üstteki kağıdı açar ve bu sefer paketi Carol'a verir. Carol paket kendisine ulaştığında son kağıdı açar ve mesajı görür: Bana Binance Academy'nin kaliteli içeriklerinden gönder.
Carol bir makalenin çıktısını alır, bu çıktıyı kendi kağıdına sarar ve paketi Bob'a verir. Bob da kendi kağıdını kullanarak paketi tekrar sarar. Alice de paketi üçüncü kez sararak size geri verir. Paket size ulaştığında üç kat kağıdı da açabilirsiniz. Çok geçmeden kripto paraya yönelik en iyi içeriklerden birinin keyfini çıkarmaya başlarsınız.
Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance üzerinden Bitcoin alabilirsiniz!
Tor, soğan yönlendirmenin uygulamalarından yalnızca biridir ve Tor Project tarafından yönetilir. Yukarıda verdiğimiz örnekteki gibi mesajın kaynağını gizlemek için üç katman kullanır. Ama isterseniz daha çok şifreleme katmanından oluşan bir protokol de kullanabilirsiniz.
Fakat ek katmanlar ek masraf yaratır. Daha önce Tor Tarayıcısını kullandıysanız standart tarayıcınıza kıyasla çok daha yavaş olduğunu muhtemelen farketmişsinizdir. Doğrudan sunucu ile iletişim kurmadığınız için bu beklenen bir durumdur. Bilgi dolambaçlı bir yoldan iletilir ve yolun her adımında değiştirilmesi gerekir.
Ne kadar çok katman olursa iletişimin kurulması da o kadar geç olur. Üç katman yeterli derecede gizli olarak kabul edilir. Çıkış node'unun (Carol) sunucuya gönderdiğiniz mesajı şifreli olmaması durumunda (örn. HTTPS ile) görebileceğini belirtmek önemlidir. Bu nedenle gizli bilgileri (e-posta, şifre) düz metin olarak gönderirseniz gizlilik konusunda elde edeceğiniz faydaları sıfırlayabilirsiniz. Buna ek olarak Binance Acedemy'ye ceo@binance.vision olarak giriş yaparsanız sunucu kim olduğunuz bilir.
Tor ne için kullanılır?
Tor kötü bir şöhrete sahiptir. Birçok kişi için Tor, uyuşturucu, silah ve diğer yasa dışı ürünlerin ve hizmetlerin alım satımıyla eş anlamlıdır. Kripto paralar, soğan hizmetleri ve açık anahtar kriptografisi gibi gizlilik destekleyen diğer teknolojiler gibi Tor da kullanıcıların yüksek seviye gizlilikte etkileşim kurmasına imkan tanır.
Bir açıdan Tor'un suçlular tarafından kullanılması sistemin etkinliğine yönelik bir onaylamadır. Bir kişinin özgürlüğü gizliliğine bağlıysa bu durumda kullanacağı araçlar da muhtemelen bu amaca hizmet edecektir. Üç farklı ülkede aranan bir muhbir olabilirsiniz ya da internet servis sağlayıcınızın ailenizle ve arkadaşlarınızla konuşmalarınızı dinlemesini istemeyen sıradan bir kişi olabilirsiniz. Bu bir fark yaratmaz, Tor gibi teknolojiler herkesin gizliliğini artırmaya yönelik agnostik araçlardır.
Bununla birlikte Tor her şey için çözüm değildir. Ne yaptığınızın tam olarak bilincinde olmazsanız kişisel bilgilerinizi kolayca sızdırabilirsiniz. JavaScript gibi araçlar bile profilinizi çıkarabilir ama bunu engelleyen tarayıcı uzantıları sizi bu tehlikeden koruyabilir.
Son düşünceler
Tor ve genel anlamda soğan yönlendirme dijital gizlilik alanının önemli öğeleridir. Çevrimiçi anonimliğe tamamen ulaşmak imkansızdır ama kullanıcılar basit bir indirme işlemiyle izleyen gözlerden uzakta internette dolaşmanın keyfini çıkarabilir. Böylesi araçlar sansürden kaçınmanıza ve temel gizlilik hakkınızı korumanıza yönelik büyük faydalar sağlar.