Kısa Özet
Chainlink, kripto para dünyasında en yaygın kullanılan projelerden biri haline gelmiştir. Ethereum üzerindeki akıllı kontratlara dışarıdan veri sunabilen merkeziyetsiz bir oracle (uzman) hizmetidir. Diğer bir deyişle, blockchainleri gerçek dünyaya bağlar.
Chainlink'i, sürekli gerçeğe en yakın bilgiyi elde etmeye çalışan ve bilge kişilerden oluşan bir komite gibi düşünebilirsiniz. Peki, bu grup neden diğerlerinden daha güvenilir olarak kabul edilebilir? Detaylar makalemizde.
Giriş
Akıllı kontratlar, blockchain üzerindeki anlaşmaları otomatik hale getirir. Bilgileri değerlendirir ve belirli koşullar karşılanıyorsa uygulamaya geçerler. Fakat bu bir soruna da neden olur.
Blockchainlerin dış verilere başarıyla ulaşması mümkün değildir. Zincir dışı veriyle zincir üzerindeki veriyi birbirine bağlamak, akıllı kontratların karşısındaki en büyük zorluktur.
Chainlink bu sorunu merkeziyetsiz bir oracle (uzman) hizmeti sunarak çözmeye çalışır. Kısaca bir oracle, dış verileri akıllı kontratların anlayabileceği bir dile çeviren (ya da tam tersi) bir yazılımdır. Oracle'lar hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz Blockchain Oracle'ları Nedir? makalemizi okuyabilirsiniz.
Peki Chainlink'i diğer blockchain oracle'larından farklı kılan nedir? Şimdi, bunu inceleyelim.
Chainlink nedir?
Chainlink, akıllı kontratların dış veri kaynaklarına bağlanmasına imkan tanıyan, blockchain temelli merkeziyetsiz bir oracle ağıdır. Buna API'lar, iç sistemler ve diğer türde dış veri kaynakları dahil olabilir. LINK ise ağ üzerindeki bu oracle hizmetine ödeme yapmak için kullanılan bir ERC-20 tokenıdır.
Chainlink'i merkeziyetsiz kılan nedir? Bunun için öncelikle merkezi bir oracle'ın ne olduğunu anlamamız gerekir. Tahmin edebileceğiniz gibi merkezi oracle, akıllı kontrata dış veri sunan tek bir kaynaktır. Tek kaynak olması birçok sorun yaratabilir. Bir oracle yanlış veriler sunarsa ne olur? Bu oracle'a dayanan tüm sistemler çöker. Buna genellikle “oracle sorunu” denir – ve Chainlink'in çözmeye çalıştığı sorun da budur.
Chainlink nasıl çalışır?
Chainlink, akıllı kontratlara sunulan veriyi mümkün olduğunca güvenilir ve doğru hale getirmek için bir node (düğüm) ağı kullanır.
Bir akıllı kontratın gerçek dünyadan verilere ihtiyacı olduğunu ve bunun için bir talep gönderdiğini varsayalım. Chainlink protokolü bu etkinliği kaydeder ve talebe yönelik “fiyat tekliflerini” almak için Chainlink node'larına yönlendirir.
Bu süreci güçlü kılan ise Chainlink'in birden fazla kaynaktan gelen veriyi doğrulayabilmesidir. Chainlink, dahili bir itibar sistemi sayesinde hangi kaynakların güvenilir olduğunu oldukça yüksek bir doğruluk payıyla belirleyebilir. Bu da sonuçların doğruluğunu büyük oranda artırır ve akıllı kontratları her türden saldırıya karşı korur.
Peki, bunun LINK'le bağlantısı nedir? Veri talebinde bulunan akıllı kontratlar, Chainlink node operatörlerine hizmetleri karşılığında LINK ile ödeme yapar. Fiyat, node operatörleri tarafından bu verinin piyasa koşullarına göre belirlenir.
Node operatörleri, projeye uzun vadeli katılımı garanti altına almak için ağda staking de yapar. Bitcoin'in kripto ekonomik modeline benzer şekilde Chainlink node operatörleri de zarar verme hedefli olma yerine güvenilir olma yönünde teşvik edilir.
Chainlink ve DeFi
Merkeziyetsiz Finans (DeFi) daha popüler hale geldiğinden bu yana, yüksek kalitede oracle hizmetlerine yönelik talep de artmıştır. En nihayetinde, bu projelerin büyük çoğunluğu bir şekilde akıllı kontratları kullanır ve düzgün bir şekilde çalışmaya devam edebilmek için dış verilere de ihtiyaç duyar.
DeFi platformları, merkezi oracle hizmetlerini kullanırsa oracle manipülasyonuyla flaş kredi saldırıları da dahil olmak üzere farklı birçok türde saldırıya karşı açık hale gelebilir. Bunun gibi birkaç örnek halihazırda yaşanmıştır ve merkezi oracle'lar yaygınlığını sürdürmeye devam ederse benzer durumların daha da fazla yaşanması olasıdır.
Birçok kişi Chainlink'in tüm bu sorunları çözebileceğini düşünme eğilimindedir – fakat bu doğru olmayabilir. Chainlink'in teknolojisine dayanan Synthetix, Aave ve diğer tüm projelere rağmen yeni türde riskler de ortaya çıkmaktadır. Aynı oracle hizmeti çok fazla platform tarafından kullanılırsa, Chainlink'in aniden çalışamaz hale gelmesi durumunda bu platformların tamamı da hizmet dışı kalır.
Bunun yaşanması düşük bir olasılıktır. En nihayetinde Chainlink, tek hata noktasına sahip olmaması gereken merkeziyetsiz bir oracle hizmetidir. Yine de Eylül 2020'de Chainlink node'ları bir “spam saldırısına” maruz kalmış ve saldırgan node operatörü cüzdanlarından 700 ETH kadar fon çekmiştir. Saldırı kısa sürede çözümlenmiştir, fakat bu örnek tüm sistemlerin kötü niyetli hareketlere karşı tamamen dayanıklı olmadığını gösteren bir hatırlatmadır.
LINK arzı ve çıkarılması
LINK'in maksimum arzı 1 milyar tokendır. Bunların %35'i, 2017 yılında yapılan ICO'da satılmıştır. Yaklaşık 300 milyonu ise projeyi kuran şirketin elindedir.
Diğer birçok kripto varlığın aksine LINK, dolaşımdaki arzı artıran madencilik ya da staking süreçlerine sahip değildir.
LINK nasıl saklanır?
LINK'in kendine ait yerel bir blockchaini yoktur. Ethereum blockchaini üzerindeki bir tokendır. LINK tokenları, ERC-20 standardının bir uzantısı olan ERC-667 standardındadır. Kısacası, Trust Wallet ve MetaMask gibi desteklenen herhangi bir cüzdanda LINK saklayabilirsiniz.
LINK ne için kullanılır?
Daha önce bahsettiğimiz gibi Chainlink node operatörleri, veriyi satın almak isteyenlere bir fiyat teklifi sunma yolu olarak LINK stake edebilir. "Kazanan" teklife sahip node operatörü, talepte bulunan akıllı kontrata bilgi sunmalıdır. Node operatörlerine yapılan tüm ödemeler LINK tokenlarla gerçekleştirilir.
Bu yaklaşım, node operatörlerini tokenları biriktirmeye devam etmeye teşvik eder. Neden? Çünkü daha fazla tokena sahip olmak, gitgide daha büyük veri kontratlarına erişim sağlamak anlamına gelir. Bir node operatörü kurallara uymazsa, bu operatörün LINK tokenları elinden alınır.
➟ Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance'ten LINK satın alabilirsiniz!
LINK Marines Kimdir?
Kripto projelerin, topluluk üyelerine bir isim vermesiyle sıkça karşılaşılır. Chainlink de “LINK Marines” (LINK Denizcileri) ile bunun en eski ve başarılı örneklerinden biridir.
Bu tarz bir topluluk geliştirme yaklaşımı, kripto para dünyasında gitgide daha etkili bir pazarlama taktiği haline gelmektedir. Destek veren temel grup, proje için etkileşim ve sosyal medya ilgisi yaratabilir. Bunun olumlu etkisi de diğer ölçütlere yansıyabilir.
Son düşünceler
Chainlink'in teknolojisi, DeFi ve daha geniş çaplı ekosistemin temel direklerinden biri olduğunu ispat etmiştir. Bu durum Ethereum DeFi için risk teşkil etse de güvenilir dış kaynaklar, sağlıklı zincir üstü ürün ekosistemleri için en önemli yapı taşlarından biridir.