Kısa Özet
Giriş
Tüm borsa türlerinde (ister Forex ister hisse senedi ya da kripto para olsun) satıcılar, alıcılarla eşleştirilir. Bu buluşma noktaları olmasa, Ethereum karşılığında Bitcoin satma ilanlarınızı sosyal medyada paylaşmak ve birisinin ilanınızla ilgilenmesini beklemek zorunda kalabilirdiniz.
Likidite
Bir ons altın oldukça likit bir varlıktır, çünkü kısa bir süre içinde nakde çevrilebilir. Binance CEO'sunun bir boğanın sırtında oturduğu on metrelik bir heykel ise ne yazık ki likiditesi son derece düşük varlıktır. Bu heykel birinin bahçesinde harika gözükecek olsa da gerçekte böyle bir ürün herkesin ilgisini çekmeyecektir.
Bunun aksine, likit olmayan piyasalar bu özelliklerin hiçbirine sahip değildir. Bir varlığı satmak istiyorsanız, varlığa yönelik pek talep olmadığı için adil bir fiyattan satış yapmakta zorlanırsınız. Sonuç olarak, likit olmayan piyasalarda teklif-talep farkı genellikle daha yüksektir.
Likiditeden bahsettiğimize göre artık piyasa yapıcı ve piyasa alıcılara geçebiliriz.
Piyasa yapıcılar ve piyasa alıcılar
Daha önce bahsettiğimiz gibi, bir borsadaki kullanıcılar ya piyasa yapıcı ya da piyasa alıcı olarak hareket eder.
Piyasa yapıcılar
Yukarıda bahsettiğimiz gibi Piyasa Yapıcı (Yalnızca Yayınla) Emirleri, yapmak istediğiniz işlemi emir defterine girerek niyetinizi önceden beyan etmenizi gerektirir. Böylece piyasa yapıcı olursunuz, çünkü bir anlamda piyasayı “yaparsınız”. Borsalar raflara ürünlerin koyulabilmesi için komisyon talep eden marketler gibidir ve siz de bu durumda kendi ürünlerinizi raflara ekleyen kişi olursunuz.
Büyük alım satımlar yapan kişilerin ve şirketlerin (yüksek sıklıkta alım satımda uzmanlaşmış olanlar gibi) piyasa yapıcı rolünü üstlenmesine sıkça rastlanır. Diğer yandan, küçük alım satımlar yapanlar da hemen işleme koyulmayan türden emirleri vererek piyasa yapıcı olabilir.
Bir Limit Emri kullanmanın emrinizin bir piyasa yapıcı emri olacağını garanti etmediği unutulmamalıdır. Emrinizin gerçekleştirilmeden önce emir defterine girildiğinden emin olmak istiyorsanız, emri verirken lütfen "Yalnızca yayınla" seçeneğini (şu anda yalnızca web ve masaüstü sürümünde kullanılabilir) tercih edin.
Piyasa Alıcılar
Market benzetmesinden devam edersek, ürünlerinizi başka birinin gelip satın alması için raflara koyarsınız. İşte bu kişiler de piyasa alıcılardır. Fakat burada, marketten konserve almak yerine sizin sağladığınız likiditeyi tüketirler.
Binance'te ya da diğer kripto para borsalarında alım satım yapmak için bir piyasa emri verdiyseniz, bir piyasa alıcı olarak hareket etmişsinizdir. Fakat limit emirlerini kullanarak da piyasa alıcı olabilirsiniz. Burada önemli nokta, başka birisinin emrini gerçekleştirdiğinizde piyasa alıcı olduğunuzdur.
Piyasa Yapıcı ve Piyasa Alıcı komisyonları
Birçok borsa, gelirlerinin büyük kısmını kullanıcıları eşleştirmeleri karşılığında aldıkları komisyonlardan elde eder. Bu da bir emir verdiğiniz ve bu emrin işleme koyulduğu her sefer bir komisyon ödemeniz gerektiği anlamına gelir. Fakat ödenecek tutar borsalar arasında farklılık gösterir ve ayrıca işlem boyutunuza ve rolünüze bağlı olarak da değişir.
Son Söz
Piyasa yapıcı ve piyasa alıcı modelini kullanan borsalarda, platformun bir alım satım merkezi olarak cazipliği için piyasa yapıcılar hayati önem taşır. Genellikle borsalar, likidite sağladıkları için piyasa yapıcıları daha düşük komisyon oranlarıyla ödüllendirir. Buna karşılık piyasa alıcılar ise varlıkları kolayca alabilmek ve satabilmek için bu likiditeyi kullanır. Fakat bunun karşılığında da genellikle daha yüksek bir komisyon ödemeleri gerekir.