Kısa Özet
İşlem ücretleri, blockchain ağlarında iki temel amaca hizmet eder. İşlemlerin onaylanmasına yardımcı olan madenci ve doğrulayıcıları ödüllendirir ve ağı spam saldırılarından korur.
İşlem ücretleri, ağdaki etkinliğin seviyesine bağlı olarak yüksek ya da düşük olabilir. Piyasa güçleri de ödediğiniz işlem ücretinin miktarını etkileyebilir. Ücretlerin yüksek olması blockchainin geniş çaplı kullanımının önüne geçebilir, fakat çok düşük olması da güvenlik sorunları yaratabilir.
İşlem ücreti alınmasının nedenleri
İşlem ücretleri, faaliyete geçtikleri günden bu yana blockchain sistemlerinin çoğunun önemli bir parçasıdır. Siz de kripto gönderirken, yatırırken ya da çekerken muhtemelen ücret ödemişsinizdir.
Kripto paraların büyük çoğunluğunun işlem ücreti almasının altında iki önemli neden yatar. Öncelikle, işlem ücretleri ağdaki spam miktarını azaltır. Aynı zamanda, geniş çaplı spam saldırıları düzenlemeyi de masraflı ve zor bir hale getirir. İkinci olarak da işlem ücretleri, işlemleri doğrulamaya ve onaylamaya yardım eden kullanıcılar için bir teşvik niteliğindedir. İşlem ücretlerini ağa yardım etme karşılığında alınan bir ödül olarak düşünebilirsiniz.
Çoğu blockchaindeki işlem ücretleri oldukça düşüktür, fakat ağ trafiğine bağlı olarak oldukça yüksek bir ücret ödemeniz de gerekebilir. Bir kullanıcı olarak ödemeyi kabul ettiğiniz işlem ücreti miktarı, işleminizin bir sonraki bloka eklenmedeki önceliğini belirler. Ödediğiniz ücret ne kadar yüksek olursa, onaylama süreci de o kadar hızlı olur.
Blockchain işlem ücretleri
Dünyanın ilk blockchain ağı olan Bitcoin, günümüzde birçok kripto para tarafından işlem ücretleri için kullanılan standardı belirlemiştir. Satoshi Nakamoto, işlem ücretlerinin ağı büyük çaplı spam saldırılarından koruyacağını ve iyi davranışları teşvik edeceğini fark etmiştir.
Bitcoin madencileri, işlemleri onaylayarak yeni bir blok oluşturma süreci kapsamında işlem ücreti alır. Onaylanmamış işlemleri içeren havuza bellek havuzu (mempool) adı verilir. Doğal olarak madenciler, BTC'lerini başka bir bitcoin cüzdanına gönderirken daha yüksek bir ücret ödemeyi kabul eden kullanıcıların işlemlerine öncelik verir.
Dolayısıyla, ağı yavaşlatmak isteyen kötü niyetli kişilerin de her bir işlem için ücret ödemesi gerekir. Ödeyecekleri ücreti çok düşük tutarlarsa, madenciler muhtemelen bu işlemleri göz ardı edecektir. Fakat işlem ücretlerini uygun seviyede tutarlarsa, bu sefer de maliyet çok yüksek olacaktır. Bu nedenle, işlem ücretleri basit ama etkili bir spam filtresi olarak hareket eder.
BTC işlem ücretleri nasıl hesaplanır?
Bitcoin ağında belirli kripto cüzdanları, işlem ücretlerini kullanıcıların belirlemesine imkan tanır. Hiçbir ücret ödemeden BTC göndermek mümkündür, fakat büyük ihtimalle madenciler bu işlemleri göz ardı edecek ve işlemler doğrulanmayacaktır.
Bazı kişilerin düşündüğünün aksine, Bitcoin ücretleri gönderilen tutara göre değil de işlemin büyüklüğüne (bit bazında) göre belirlenir. Örneğin, işlem büyüklüğünüzün 400 bit ve ortalama işlem ücretinin de şu an için bit başına 80 satoshi olduğunu varsayalım. Bu durumda, işleminizin bir sonraki bloka eklenme ihtimalinin yüksek olması için yaklaşık 32.000 satoshi (ya da 0,00032 BTC) ödemeniz gerekir.
Ağ trafiği yoğun ve BTC göndermeye yönelik talep yüksek olduğunda hızlı onaylanma için ödenmesi gereken işlem ücretleri de artar, çünkü diğer bitcoin kullanıcıları da aynı şeyi yapmaya çalışır. Bu durumla piyasa oynaklığının yüksek olduğu dönemlerde karşılaşmak mümkündür.
Dolayısıyla, işlem ücretlerinin yüksek olması BTC'nin günlük aktivitelerde kullanılmasını zor bir hale getirebilir. 3 dolarlık bir kahve almak için bu tutardan çok daha yüksek bir işlem ücreti ödemek mantıklı olmayacaktır.
1 MB'lik limite (blok büyüklüğü) sahip olan bir bloka yalnızca belirli sayıda işlem dahil edilebilir. Madenciler bu blokları blockchaine olabildiğince hızlı bir şekilde ekler, fakat bu hızın da bir sınırı vardır.
Kripto para ağlarının ölçeklenebilirliği, ağ ücretlerinin belirlenmesinde büyük bir öneme sahiptir. Blockchain geliştiricileri, bu sorunu çözmek için sürekli çalışmaktadır. SegWit ve Lightning Network gibi ağ güncellemelerinin hayata geçirilmesi, ölçeklendirmenin iyileştirilmesini sağlamıştır.
➟ Kripto para dünyasına girmek mi istiyorsunuz? Binance'ten BTC alabilirsiniz!
Ethereum işlem ücretleri
Ethereum işlem ücretleri, Bitcoin'e kıyasla daha farklı bir şekilde çalışır. İşlem ücreti, bir işlemin gerçekleştirilmesi için gerekli olan ve gas adı verilen hesaplama gücünün miktarını dikkate alır. Gas fiyatı, ağın yerel tokenı olan ether (ETH) cinsinden ölçülür ve farklılık gösterebilir.
Belirli bir işlem için ödenmesi gereken gas tutarı aynı kalabilir, ama gas fiyatı yükselebilir ya da düşebilir. Gas fiyatı, doğrudan ağ trafiğiyle ilişkilidir. Daha yüksek bir gas fiyatı öderseniz, madenciler büyük ihtimalle işleminize öncelik verecektir.
Ethereum işlem ücretleri nasıl hesaplanır?
Toplam gas ücreti, masrafları ve buna ek olarak işleminizin onaylanması için bir teşvik de içeren bir fiyattır. Fakat bir işlem ya da görev için ödenecek maksimum fiyatı belirleyen gas limitini de dikkate almanız gereklidir.
Diğer bir deyişle gas masrafı, gerekli olan iş miktarıdır. Gas fiyatı ise bu iş için "saat başına" ödenen ücrettir. Bu ikisinin arasındaki ilişki ve gas limiti, Ethereum işlemleri ya da akıllı sözleşme kullanımı için ödenecek toplam ücreti belirler.
Örneğin, belirli bir işlem 21.000 gas tutuyorsa ve gas fiyatı da 71 Gwei ise, işlem ücreti 1.491.000 Gwei ya da 0,001491 ETH olacaktır.
Kaynak: Etherscan.io
Ethereum'un Proof of Stake modeline geçmesiyle (bkz. Casper) gas ücretlerinin düşmesi beklenmektedir. Bir işlemi onaylamak için gerekli olan gas miktarı, ağın işlemleri doğrulamak için çok daha az hesaplama gücüne ihtiyaç duyacak olması nedeniyle düşecektir. Fakat doğrulayıcıların daha yüksek ödeme yapan işlemlere öncelik vermesi nedeniyle ağ trafiği yine de işlem ücretlerini etkilemeye devam edebilir.
Binance Chain işlem ücretleri
Binance Chain, kullanıcıların BNB ve diğer BEP-2 tokenlarıyla işlem yapmasına ve bunları alıp satmasına imkan tanıyan bir blockchain ağıdır. Kullanıcılar aynı zamanda kendi tokenlarını da yaratabilir ve dağıtabilir. Binance Chain, Delegated Proof of Stake adlı bir mutabakat mekanizması kullanır. Yani, Binance Chain'de madenciler yerine doğrulayıcılar bulunur.
Binance Chain, kullanıcıların doğrudan kendi cüzdanlarından kripto varlıkları alıp satabildiği Binance Dex'in de (merkeziyetsiz borsa) temelini oluşturur. Binance Chain ve DEX'teki işlem ücretleri BNB cinsinden ödenir.
Binance Chain ve Binance Smart Chain'in iki farklı blockchain olduğu da dikkate alınmalıdır. Daha fazla bilgi için Binance Smart Chain (BSC) makalemizi okuyabilirsiniz.
Binance Chain işlem ücretleri nasıl hesaplanır?
Yapmak istediğiniz işleme göre ücret tablosu uyarınca BNB cinsinden bir tutar ödemeniz gerekir. BNB göndermek gibi işlemler için ödenen işlem ücretleri ve Binance DEX'te alım satım yapmak için ödenen komisyonlar birbirinden farklıdır. Ayrıca bir işlemin toplam masrafı, BNB'nin piyasa fiyatına bağlı olarak yükselebilir ya da düşebilir.
Bir cüzdana BNB çekmek ya da yatırmak gibi alım satımla ilgili olmayan işlemler yaparken ücretler yalnızca BNB cinsinden ödenebilir. Binance DEX'te alım satım komisyonları ise işlem yapılan tokenla ödenebilir, fakat BNB kullanıldığında bir indirim yapılır. Bu yapı, BNB kullanımını teşvik eder ve BNB kullanıcı tabanının genişlemesini sağlar.
Binance Smart Chain işlem ücretleri
Binance Smart Chain (BSC), Binance tarafından inşa edilen bir diğer blockchaindir ve Binance Chain ile paralel bir şekilde çalışmaktadır (yani bunlar iki farklı ağdır). Binance Chain üzerindeki BNB bir BEP-2 tokenı, BSC üzerindeki BNB ise BEP-20 tokenıdır.
Binance Smart Chain, akıllı sözleşmelerin yaratılmasına imkan tanıması nedeniyle daha da kişiselleştirilebilir. BSC'nin ücret tablosu, Binance Chain'deki gibi sabit değildir. Bunun yerine, işlemleri ve akıllı sözleşme faaliyetlerini gerçekleştirmek için gereken hesaplama gücünü yansıtan bir gas sistemi (Ethereum'a benzer şekilde) kullanılır.
BSC ağı bir Proof of Staked Authority mutabakat mekanizması kullanır. Doğrulayıcı olabilmek için ağ kullanıcılarının BNB stake etmesi gereklidir ve doğrulayıcılar, blokları başarıyla doğrulamalarının ardından bu bloklardaki işlem ücretlerini alır.
Binance Smart Chain işlem ücretleri nasıl hesaplanır?
Daha önce de bahsettiğimiz gibi BSC ücret yapısı, Ethereum'daki yapıya çok benzemektedir. İşlem ücretleri, 0,000000001 BNB'ye denk olan Gwei cinsinden ödenir. Kullanıcılar, işlemlerinin bloka öncelikli olarak eklenmesi için ödeyecekleri gas fiyatını kendileri belirleyebilir.
Güncel ve geçmiş ortalama gas ücretlerini görmek için günlük ortalamanın yanı sıra ödenen en düşük ve yüksek ücretleri de gösteren BscScan'i ziyaret edebilirsiniz. Mart 2021 itibarıyla BSC'de ortalama ücret 13 Gwei civarındadır.
Aşağıdaki örnekte gas fiyatı 10 Gwei'dir. Gas limiti 622.732 Gwei olarak belirlenmiş, ancak bu işlemde yalnızca 352.755 (%52,31) Gwei kullanılmış ve böylece 0,00325755 BNB tutarında bir işlem ücreti ödenmiştir.
Kaynak: Bscscan.com
BSC ücretleri genellikle çok düşüktür, fakat hesabınızda yeterli BNB yokken token göndermeye çalışırsanız, ağ sizi bakiyenizin yetersiz olduğu konusunda uyaracaktır. İşlem ücretlerini ödemek için cüzdanınızda ekstra BNB bulundurmanız önemlidir.
Binance çekim ücretleri
Binance borsasından çekim yaptığınızda ilgili işlem ücretlerini ödemeniz gereklidir. Bu ücretler, kullandığınız kripto paraya ve ağa göre farklılık gösterir. Binance, alım satım platformu dahilinde gerçekleşen işlemler için özel bir komisyon tablosuna sahiptir. Fakat çekim ücretleri, Binance'in kontrolü altında olmayan dış etmenlerden etkilenir.
Kriptolarınızı çekmeniz, Binance ekosisteminin bir parçası olmayan madenci ya da doğrulayıcıların çalışmalarına dayanır. Dolayısıyla, Binance'in trafik ve talebi de kapsayan ağ koşullarına dayalı olarak belirli aralıklarla çekim ücretlerini ayarlaması gerekmektedir.
Binance, çekilebilecek kripto miktarı için de bir alt limit belirlemiştir. Güncel limitleri Komisyon Tablosu sayfasında görebilirsiniz.
Alım satım komisyonları VIP seviyenize bağlıdır ve çekim ücretlerinden bağımsızdır. Hesabınızın VIP seviyesi, aylık toplam işlem hacminize göre belirlenir. Şu anda alınan en yüksek komisyon, piyasa yapıcı ya da alıcı olarak işlem yaptığınız kriptoların %0,1'idir. BNB ile ödeme yapan kullanıcılar, alım satım yaparken daha düşük komisyon öder.
Son Söz
İşlem ücretleri, blockchain ağlarının kripto ekonomisinin temel öğelerinden biridir. Bu ücretler, ağı çalışır halde tutan kullanıcılara verilen teşviklerin bir parçasıdır. Ücretler, kötü niyetli davranışlar ve spam'e karşı da bir koruma katmanı sunar.
Fakat bazı ağlardaki yoğun trafik, ücretlerin önemli ölçüde yükselmesine sebep olmuştur. Birçok blockchainin merkeziyetsiz olması ölçeklendirme yapmayı zorlaştırmaktadır. Bazı ağların yüksek ölçeklenebilirlik ve işlem hacmi sunduğu doğrudur, fakat bunun için çoğu zaman ya güvenlik ya da merkeziyetsizlikten ödün verilmesi gereklidir.
Yine de bazı araştırmacı ve geliştirmeciler, gelişmekte olan dünyada kripto paralar söz konusu olduğunda daha fazla kapsayıcılık sunabilecek geliştirmeler üzerine çalışmaktadır.