İçerik
- Wyckoff Yöntemi Nedir?
- Wyckoff'un Üç Yasası
- Kompozit Adam
- Wyckoff'un Şemaları
- Wycoff Yöntemi Çalışıyor mu?
- Wyckoff'un beş adım yaklaşımı
- Son düşünceler
Wyckoff Yöntemi Nedir?
Wyckoff'un çalışmalarının pek çoğu diğer başarılı tacirlerin alım satım yöntemlerinden ilham almıştır (özellikle Jesse L. Livermore). Günümüzde Wyckoff, Charles H. Dow ve Ralph N. Elliot gibi diğer önemli kişiler ile aynı seviyede tutulmaktadır.
Wyckoff derinlikli araştırmalar yapmış ve bu çalışmalar birçok teorinin ve alım satım tekniğinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu makale, Wyckoff'un çalışmalarının genel bir özeti niteliğindedir ve şunları içerir:
Üç temel yasa;
Kompozit Adam kavramı;
Grafikleri analiz etme yöntem bilimi (Wyckoff Şemaları);
Piyasaya beş-adım yaklaşımı.
Wyckoff Nokta ve Şekil grafikleri (N&Ş) bazlı kendine has bir grafik yöntemi yanında yine kendine özgü Alım ve Satım Testleri geliştirmiştir. Testler tacirlere daha iyi giriş noktaları belirlemelerinde yardımcı olurken, N&Ş yöntemi alım satım hedeflerini tanımlamada kullanılır. Ancak bu makale bu iki konuda detaya girmeyecektir.
Wyckoff'un üç yasası
Arz ve Talep Yasası
İlk yasa, talebin arzdan fazla olduğu durumlarda fiyatların yükseleceğini ve az olduğunda da bunun tam tersinin geçerli olacağını ifade eder. Bu finansal piyasaların en temel prensiplerinden biridir ve Wyckoff'un çalışmalarına has değildir. İlk yasayı üç temel denklem ile gösterebiliriz:
Talep > Arz = Fiyatlar Yükselir
Talep < Arz = Fiyatlar düşer
- Talep = Arz = Önemli bir fiyat değişimi olmaz (düşük dalgalanma)
Diğer bir deyişle ilk Wyckoff yasası, talebin arzdan yüksek olması durumunda fiyatların yükseleceğini çünkü alıcı sayısının satıcı sayısından fazla olacağını ifade eder. Ancak alımdan fazla satış olması durumunda arz talebi geçer, bunun sonucunda da fiyatlar düşer.
Wyckoff yöntemini takip eden pek çok yatırımcı arz ve talep arasındaki ilişkiyi daha iyi görselleştirmek için fiyat hareketi ile hacim göstergelerini karşılaştırır. Bu karşılaştırma genelde, gelecekteki piyasa hareketleri konusunda içgörü sağlar.
Neden ve Sonuç Yasası
İkinci yasa arz ve talep arasındaki farkların rastgele olmadığını ifade eder. Aksine, farklar belirli bazı olayların sonucunda ve hazırlık dönemlerinin ardından ortaya çıkar. Wyckoff'a göre, bir birikim dönemi (neden) nihayetinde bir yükseliş trendine (sonuç) yol açar. Buna karşın, bir dağıtım dönemi (neden) nihayetinde düşüş trendine (sonuç) sebep olur.
Wyckoff bir nedenin potansiyel etkilerini tahmin etmek için kendine has bir grafik tekniği uygulamıştır. Bir diğer deyişle, birikim ve dağıtım dönemlerine dayanarak alım satım hedeflerini tanımlayan yöntemler yaratmıştır. Bu durum ona, bir birikim ya da alım satım aralığının (TR) kırılması durumunda piyasa hareketinin muhtemel uzantısını tahmin etme imkanı sağlamıştır.
Çaba ve Sonuç Yasası
Wyckoff'un üçüncü yasası, bir varlığın fiyatındaki değişimin alım satım hacmi ile temsil edilen bir çabanın sonucu olduğunu ifade eder. Eğer fiyat hareketi hacim ile uyumlu ise fiyat hareketinin devam etmesi ihtimali yüksektir. Ancak hacim ve fiyat önemli ölçüde ayrışıyorsa, piyasa hareketinin son bulması ya da yön değiştirmesi muhtemeldir.
Kompozit Adam
Wyckoff piyasanın hayali kimliği olarak Kompozit Adam (ya da Kompozit Operatör) fikrini yaratmıştır. Yatırımcıların ya da tacirlerin menkul kıymetler piyasasını sanki bu piyasa sadece tek bir varlık tarafından kontrol ediliyormuş gibi çalışmalarını önermiştir. Bu sayede piyasa hareketlerini belirlemek kolaylaşacaktır.
Özünde Kompozit Adam, varlıklı bireyler ya da kurumsal yatırımcılar gibi en büyük oyuncuları (piyasa yapıcılar) temsil eder. Her zaman düşük fiyattan satın almak ve yüksek fiyattan satmak için kendi çıkarlarına uygun olarak hareket eder.
Kompozit Adamın davranışı perakende yatırımcıların çoğunun tersi yönündedir ve Wyckoff bu yatırımcıların sıklıkla para kaybettiğini gözlemlemiştir. Ancak Wyckoff'a göre Kompozit Adam bir dereceye kadar tahmin edilebilir bir strateji izlemektedir ve yatırımcılar bundan faydalanabilir.
Kompozit Adam kavramını kullanarak basitleştirilmiş bir piyasa döngüsü örneği verelim. Böylesi bir döngü dört ana fazdan oluşur: birikim, yükseliş trendi, dağıtım ve düşüş trendi.
Birikim
Kompozit Adam varlıkları pek çok yatırımcıdan daha önce biriktirir. Bu fazda genellikle yatay bir hareket görülür. Birikim, fiyatların önemli ölçüde değişmesinden kaçınmak için kademeli bir şekilde yapılır.
Yükseliş Trendi
Kompozit Adam yeteri kadar hisse tuttuğunda ve satış gücü azaldığında, piyasayı yukarı yönde itmeye başlar. Doğal olarak ortaya çıkan trend daha fazla sayıda yatırımcının ilgisini çeker ve talebin artmasına neden olur.
Bir yükseliş trendi sırasında birikim evresinin birden çok fazı olabilir. Bunlara yeniden birikim fazları diyebiliriz. Bu dönemde daha büyük trend durur ve yukarı yönlü hareketi sürdürmeden önce bir süre daha birikim devam eder.
Piyasa yükseldikçe diğer yatırımcılar da alım yapmak için cesaretlenir. Nihayetinde sıradan piyasa oyuncuları bile katılmak için heyecan duymaya başlar. Bu noktada talep, arzdan önemli ölçüde daha yüksek hale gelir.
Dağıtım
Sonrasında Kompozit Adam elindeki hisseleri dağıtmaya başlar. Karlı pozisyonlarını piyasaya geç girenlere satar. Dağıtım fazı tamamen sona ermeden önce genellikle talebin karşılandığı yatay bir seyir izler.
Düşüş Trendi
Dağıtım fazından sonra piyasa düşüş yönüne dönmeye başlar. Bir diğer deyişle Kompozit Adam hisselerinin önemli bir kısmını satmış ve piyasayı aşağı yönde itmeye başlamıştır. Sonunda arz talepten çok daha büyük bir hal alır ve düşüş trendi sağlanmış olur.
Wyckoff Şemaları
Birikim ve Dağıtım Şemaları Wyckoff'un çalışmasının muhtemelen en popüler kısımlarıdır - en azından kripto para topluluğunda. Bu modeller Birikim ve Dağıtım fazlarını ufak bölümlere ayırır. Bu kısımlar çeşitli Wyckoff Olayları ile Beş Faza (A'dan E'ye kadar) bölünür. Wyckoff Olayları aşağıda kısaca açıklanmıştır.
Birikim Şeması
A Fazı
Satış gücü azalır ve düşüş trendi yavaşlamaya başlar. Bu fazda genellikle işlem hacminde bir artış görülür. Öncü Destek (Preliminary Support (PS)) bazı alıcıların ortaya çıktığını ancak bunların düşüş hareketini durdurmaya yetmediğine işaret eder.
İsminden de anlaşılacağı üzere İkinci Test (Secondary Test (ST)) fiyatların SC bölgesi yakınına düşerek, düşüş trendinin gerçekten sonra erip ermediğini test etmesiyle oluşur. Bu noktada işlem hacmi ve piyasa dalgalanması düşük olma eğilimindedir. ST, SC'ye kıyasla genellikle daha yüksek bir dip nokta oluşturur fakat bunun aksi durumlar da görülebilir.
B Fazı
Wyckoff'un Neden ve Sonuç Yasasına göre B Fazı Sonuca sebebiyet veren Neden olarak görülebilir.
B Fazı boyunca çok sayıda İkinci Test (ST) olabilir. Bazı durumlarda A Fazının Satış Zirvesi (SC) ve Otomatik Rallisine (AR) kıyasla daha yüksek tepe noktalar (boğa tuzağı) ya da daha düşük dip noktaları (ayı tuzakları) ortaya çıkabilir
C Fazı
Tipik bir Birikim C Fazı, Spring adı verilen durumu içerir. Piyasanın daha yüksek dip noktalar oluşturmasından önceki son ayı tuzağıdır. C Fazı boyunca Kompozit Adam piyasada çok az arz kaldığından (örneğin satmak isteyenlerin halihazırda sattığından) emin olmak ister.
Ancak bazı durumlarda destek seviyeleri tutunmayı başarır ve Spring oluşmayabilir. Bir diğer deyişle Birikim Şeması Spring hariç diğer tüm elementleri gösterebilir. Yine de genel şema geçerliliğini sürdürür.
D Fazı
D Fazı Neden ve Sonuç arasındaki geçişi temsil eder. Birikim bölgesi (C Fazı) ve alım satım aralığının kırıldığı bölgenin (E Fazı) arasında durur.
Biraz kafa karıştırıcı terminolojiye rağmen D Fazı boyunca birden fazla LPS görülebilir. Genellikle yeni destek seviyelerini test ederken bir yandan da artan bir işlem hacmine sahip olurlar. Bazı durumlarda fiyat, daha büyük alım satım aralığını kırıp E Fazına geçmeden önce ufak bir birikim bölgesi oluşturabilir.
E Fazı
E Fazı Birikim Şemasının son adımıdır. Artan piyasa talebi nedeniyle alım satım aralığının belirgin şekilde kırılmasıyla belli olur. Bu durumda alım satım aralığı net bir biçimde kırılmıştır ve yükseliş trendi başlar.
Dağıtım Şeması
En özünde Dağıtım Şeması Birikimin aksi yönünde çalışır fakat biraz farklı bir terminolojiye sahiptir.
A Fazı
İlk faz, yerleşmiş bir yükseliş trendinin azalan talep nedeniyle yavaşlamaya başlamasıyla ortaya çıkar. Öncü Arz (Preliminary Supply (PSY)) satış gücünün kendini göstermeye başladığını işaret eder ancak halen yükseliş trendini durdurmaya yetecek kadar güçlü değildir. Daha sonra yoğun bir alım faaliyeti sonucunda Alım Zirvesi (Buying Climax (BC)) oluşur. Bu genellikle deneyimsiz tacirlerin duygusal alımlarından kaynaklanır.
Daha sonra, aşırı talep piyasa yapıcılar tarafından karşılandıkça, yukarı yönlü güçlü hareket bir Otomatik Reaksiyona (Automatic Reaction (AR)) neden olur. Bir diğer deyişle Kompozit Adam varlıklarını geç gelen alıcılara dağıtmaya başlar. İkinci Test (Secondary Test (ST)) piyasa yeniden BC bölgesine ulaştığında ve genellikle daha düşük bir tepe noktası oluşturduğunda ortaya çıkar.
B Fazı
Dağıtımın B Fazı düşüş trendinin (Sonuç) öncesinde oluşarak bir birikim bölgesi (Neden) gibi hareket eder. Bu faz boyunca Kompozit Adam kademeli olarak varlıklarını satar ve piyasa talebini absorbe ederek zayıflatır.
Genellikle, alım satım aralığının üst ve alt bantları defalarca test edilir ve bu süreç kısa vadeli ayı ve boğa tuzakları içerebilir. Piyasa bazen Alım Zirvesi (BC) tarafından oluşturulan direnç seviyesinin üstüne çıkarak Yükselme (Upthrust (UT)) olarak da adlandırılan bir İkinci Test'e (ST) sebep olabilir.
C Fazı
Bazı durumlarda piyasa, birikim fazının ardından son bir boğa tuzağı daha sunabilir. Buna Dağıtım Sonrası Yükselme (Upthrust After Distribution)(UTAD)) denir. UTAD temelde, Birikim sürecindeki Spring'in tersidir.
D Fazı
Dağıtımın D Fazı Birikimdeki D Fazının neredeyse ayna görüntüsü gibidir. Genellikle aralığın ortasında bir Son Arz Noktası (Last Point of Supply (LPSY)) yer alır ve daha düşük bir tepe oluşturur. Bu noktadan destek bölgesinin etrafında ya da altında yeni LPSY'ler oluşur. Piyasa, destek çizgilerinin altına indiğinde belirgin bir Zayıflık Noktası (Sign of Weakness (SOW)) ortaya çıkar.
E Fazı
Dağıtımın son fazı düşüş trendinin başlangıcını işaret eder. Talebe kıyasla arzın güçlü egemenliği sonucu alım satım aralığının belirgin şekilde kırıldığı görülür.
Wyckoff Metodu çalışıyor mu?
Doğal olarak piyasa bu modelleri her zaman bire bir şekilde takip etmez. Pratikte Birikim ve Dağıtım Şemaları farklı şekillerde oluşabilir. Örneğin bazı durumlarda B Fazı beklenenden çok daha uzun sürebilir. Ya da Spring ve UTAD şemada hiç bulunmayabilir.
Wyckoff'un beş adım yaklaşımı
Wyckoff ayrıca kendine ait pek çok prensip ve tekniği baz alarak piyasaya yönelik beş adım yaklaşımı geliştirmiştir. Bu yaklaşım, Wyckoff'un öğretilerini pratikte uygulamanın bir yolu olarak görülebilir.
Mevcut trend nedir ve hangi yöne gitmesi muhtemeldir? Arz ve talep arasında nasıl bir ilişki vardır?
Varlık piyasaya kıyasla ne kadar güçlü? Aynı mı yoksa farklı yönde mi hareket ediyorlar?
Pozisyona girmek için yeterli sebep var mı? Neden, potansiyel ödül (Sonuç) için riskleri almaya yetecek kadar güçlü mü?
Varlık hareket etmeye hazır mı? Daha büyük trend içerisindeki pozisyonu nedir? Fiyat ve hacim neyi işaret ediyor? Bu adım genellikle Wyckoff'un Alım ve Satım Testlerinin kullanılmasını içerir.
Son adım tamamen zamanlama ile ilgilidir. Çoğunlukla hissenin genel piyasaya kıyasla analiz edilmesini içerir.
Örneğin bir tacir bir hissenin fiyat hareketini S&P 500 endeksi ile kıyaslayabilir. Böylesi bir analiz, Wyckoff Şeması içindeki bireysel pozisyonuna bağlı olarak varlığın sonraki hareketleri konusunda içgörü sağlayabilir. Bu da nihayetinde iyi bir giriş yapılmasına yardımcı olur.
Son Düşünceler
Wyckoff Yönteminin ortaya çıkışının üzerinden neredeyse yüz yıl geçti ancak yöntem bugün bile yaygın bir şekilde kullanılıyor. Wyckoff Yöntemi pek çok prensip, teori ve alım satım tekniği içermesi nedeniyle sıradan bir TA göstergesinden çok daha fazlası.
Wyckoff Yöntemi en özünde yatırımcıların duygusal davranmak yerine mantıklı kararlar almasına yardımcı olur. Wyckoff'un kapsamlı çalışması, yatırımcılara ve tacirlere başarı şanslarını artıracak ve risklerini azaltacak çeşitli araçlar sunar. Yine de konu yatırım olduğunda hata riski barındırmayan bir teknik mevcut değildir. Kişinin riskler hakkında özellikle de yüksek seviyede oynaklığa sahip kripto para piyasaları dahilindeki riskler konusunda her zaman dikkatli olması gereklidir.