Kripto cüzdanları
Kripto cüzdanı sağlayıcılarının büyük kısmı yazılım tabanlıdır, bu da yazılım cüzdanların kullanımını donanım cüzdanlara kıyasla daha kolay bir hale getirir. Fakat, donanım cüzdanları genellikle en güvenli seçenektir. Diğer yandan kağıt cüzdanlar, kağıda basılmış bir “cüzdandan" oluşur, fakat artık bu tür cüzdanlar modası geçmiş ve güvenilmez olarak kabul edilmektedir.
Kripto para cüzdanları nasıl çalışır?
Cüzdan, özel ve açık anahtarlara dayanarak oluşturulmuş alfanumerik bir tanımlayıcı olan adresi de içerir. En özünde bu adres, blockchain üzerinde yer alan ve coinlerin gönderilebileceği belirli bir "lokasyondur". Bu da fonların size gönderilebilmesi için adresinizi diğer kişilerle paylaşabileceğiniz fakat özel anahtarınızı hiçbir zaman hiç kimseyle paylaşmamanız gerektiği anlamına gelir.
Kripto alıp satmak için bir kripto cüzdanına ihtiyacım var mı?
Sıcak ve soğuk cüzdan karşılaştırması
Daha önce belirtildiği gibi, kripto para cüzdanları çalışma şekillerine bağlı olarak “sıcak” ya da “soğuk” olarak tanımlanabilirler.
Yazılım cüzdanlar
Yazılım cüzdanlarının birçok farklı türü vardır ve her biri de kendine has özelliklere sahiptir. Birçoğu bir şekilde internete bağlıdır (sıcak cüzdanlar). Aşağıda, en yaygın ve önemli yazılım cüzdanı türlerinden bahsedilmektedir: web, masaüstü ve mobil cüzdanlar.
Web Cüzdanları
Web cüzdanlarını kullanarak herhangi bir şey indirmek ya da yüklemek zorunda kalmadan bir tarayıcı arayüzüyle blockchainlere erişebilirsiniz. Buna hem borsa cüzdanları hem de diğer tarayıcı temelli cüzdan sağlayıcıları dahildir. Çoğu zaman, yeni bir cüzdan yaratabilir ve bu cüzdana erişmek için kişisel bir şifre belirleyebilirsiniz. Fakat bazı hizmet sağlayıcılar, özel anahtarları sizin yerinize tutar ve idare eder. Bu yaklaşım deneyimsiz kullanıcılar için daha kolay olsa da aslında tehlikeli bir uygulamadır.
Kripto para borsalarını kullanırken de sunulan koruma araçlarını kullanmayı tercih etmeniz faydanıza olacaktır.
Masaüstü Cüzdanları
İsminden de anlaşılacağı gibi bir masaüstü cüzdanı, indirebileceğiniz ve bilgisayarınız üzerinden kullanabileceğiniz bir yazılımdır. Web temelli bazı versiyonların aksine, masaüstü cüzdanları size anahtar ve fonlarınızın tüm kontrolünü verir. Yeni bir masaüstü cüzdanı yarattığınızda, "wallet.dat" isimli bir dosya bilgisayarınızın sabit diskine kaydedilir. Bu dosya, kripto para adresinize erişmeniz için gerekli özel anahtar bilgisini içerir, bu yüzden dosyayı kişisel bir parolayla şifrelemeniz gereklidir.
Eğer masaüstü cüzdanınızı şifrelerseniz, yazılımı çalıştırdığınız her sefer parolanızı girmeniz gerekecektir. Yazılım, ancak bu şekilde wallet.dat dosyasını okuyabilir. Bu dosyayı kaybeder ya da parolanızı unutursanız, büyük ihtimalle fonlarınıza erişiminizi de kaybedersiniz.
Bu nedenle, wallet.dat dosyanızı yedeklemeniz ve güvenli bir yerde saklamanız çok önemlidir. Bunun yerine, özel anahtarınızı ya da kurtarma cümlenizi dışarı da aktarabilirsiniz. Böylece, bilgisayarınızın bozulması ya da bir şekilde erişim dışı olması durumunda başka cihazlardan fonlarınıza erişim sağlayabilirsiniz.
Genel olarak, masaüstü cüzdanları çoğu web versiyonundan daha güvenli kabul edilir fakat bir kripto para cüzdanı kurmadan ve kullanmaya başlamadan önce bilgisayarınızda virüs ve kötü niyetli yazılımların bulunmadığından emin olmanız gereklidir.
Mobil Cüzdanlar
Mobil cüzdanlar masaüstü cüzdanlarla benzer şekilde çalışır ama akıllı telefon uygulamaları olarak tasarlanmışlardır. Bu cüzdanlar, QR kodlar aracılığıyla kripto para göndermenize ve almanıza olanak sağladıkları için oldukça kullanışlıdır.
Donanım cüzdanları
Donanım cüzdanları, açık ve gizli anahtarları oluşturmak için rastgele sayı üreticileri (RNG) kullanan fiziksel, elektronik cihazlardır. Daha sonra bu anahtarlar cihazın kendisinde saklanır ve cihaz internete bağlı değildir. Bu nedenle, donanım cüzdanları bir soğuk cüzdan türüdür ve en güvenli seçeneklerden biri olarak kabul edilir.
Bu cüzdanlar çevrimiçi saldırılara karşı yüksek seviyede güvenlik sunsa da, donanım yazılımının düzgün şekilde yapılmaması durumunda bazı riskler de barındırırlar. Ayrıca, donanım cüzdanları daha az kullanıcı dostudur ve sıcak cüzdanlara kıyasla fonlara erişim daha zordur.
Kağıt Cüzdanlar
Bazı kağıt cüzdan web siteleri çevrimdışı durumdayken yeni adresler ve anahtarlar oluşturabilmeniz için kodlarını indirmenize izin verir. Böylece bu cüzdanlar çevrimiçi hackleme saldırılarına karşı büyük oranda dayanıklı hale gelir ve soğuk depolamaya alternatif olarak değerlendirilebilir.
Fakat çok sayıda kusuru nedeniyle kağıt cüzdanların kullanımı artık tehlikeli kabul edilmekte ve önerilmemektedir. Yine de bu cüzdanları kullanmak istiyorsanız, risklerin farkında olmanız çok önemlidir. Kağıt cüzdanlardaki önemli bir sıkıntı, cüzdandaki fonların bir kısmını göndermenin mümkün olmaması, yalnızca tüm bakiyenin gönderilebilmesidir.
Örneğin, düşünün ki bir kağıt cüzdan oluşturdunuz ve toplam 10 BTC’lik fonu birkaç kere işlem yaparak cüzdana gönderdiniz. Eğer 2 BTC harcamaya karar verirseniz, önce 10 coinin tamamını başka bir tür cüzdana (ör. Masaüstü cüzdanı) göndermeniz gerekir. Ancak bundan sonra fonun bir kısmını (2 BTC) harcayabilirsiniz. Daha sonra kalan 8 BTC’yi yeni bir kağıt cüzdana gönderebilirsiniz fakat bir donanım ya da yazılım cüzdanı çok daha iyi bir tercih olabilir.
Teknik olarak, eğer kağıt cüzdan özel anahtarınızı bir masaüstü cüzdana aktarırsanız ve fonlarınızın yalnızca bir kısmını harcarsanız, kalan coinler Bitcoin protokolü tarafından otomatik olarak oluşturulan bir “para üstü adresine” gönderilir. Eğer para üstü adresini manuel olarak kontrolünüzdeki adres olarak ayarlamazsanız muhtemelen fonlarınızı kaybedersiniz.
Günümüzde çoğu yazılım cüzdanı, kalan bakiyeyi sizin yerinize idare ederek kalan coinleri cüzdanınızın parçası olan bir adrese gönderir. Fakat gönderilen tutar ne kadar olursa olsun, kağıt cüzdanla yapılan ilk dışarı fon transferinin ardından cüzdanın boş kalacağı unutulmamalıdır. Dolayısıyla bu kağıt cüzdanın daha sonra tekrar kullanılamayacağı dikkate alınmalıdır.
Yedeklemelerin önemi
Kripto para cüzdanlarınıza erişiminizi kaybetmeniz size pahalıya mal olabilir. Bu yüzden belirli aralıklarla yedekleme yapmanız önemlidir. Çoğu zaman bunu, wallet.dat dosyalarını ya da kurtarma cümlelerini yedekleyerek yapabilirsiniz. En temelde bir kurtarma cümlesi, kök anahtara benzer şekilde çalışarak bir kripto cüzdanındaki tüm anahtarlara ve adreslere erişim sunar. Eğer bir parolayla şifreleme yaptıysanız, parolanızı yedeklemeyi de unutmamanız gerekir.