Wat is Quantitative Easing (QE)?

Quantitative Easing (QE) kan verschillende en controversiële betekenissen hebben. Maar in feite is het een markt operatie (uitgevoerd door centrale banken) die de liquiditeit en inflatie verhoogt, met de vermeende intentie om de economie van een land te stimuleren, bedrijven en consumenten aan te moedigen meer te lenen en uit te geven.

Hoe werkt het?

Gewoonlijk bestaat de operatie uit een centrale bank die geld in de economie injecteert door middel van effecten (zoals aandelen, obligaties en activa van de schatkist) van de overheid of commerciële banken te kopen.

De centrale banken voegen aan deze reserve-banken reservefondsen toe door de uitbreiding van nieuwe kredieten (altijd in overeenstemming met het fractionele reservebank systeem). Omdat het nieuwe tegoed niet wordt ondersteund door een goed of iets van fysieke waarde, creëert QE in essentie geld uit het niets.

Het doel van QE is het vergroten van de geldhoeveelheid, waardoor het meer toegankelijk wordt als een manier om economische activiteit en groei te stimuleren. Het idee is om de rente laag te houden, de kredietverlening aan bedrijven en consumenten te stimuleren en het vertrouwen in de economie te bevorderen. In de praktijk werkt QE echter niet altijd, en het is eigenlijk een zeer controversiële benadering, met zowel voorstanders als tegenstanders.

QE is een relatief nieuw expansief monetair beleid. Sommige geleerden geloven dat het eerste gebruik in de echte wereld (aantoonbaar) aan het eind van de jaren negentig door de Japanse centrale bank was. Dit wordt in twijfel getrokken omdat veel economen debatteren of de Japanse monetaire praktijken in die tijd echt QE vormden of niet. Sindsdien hebben verschillende andere landen het QE geïmplementeerd als een poging om de economische malaise te minimaliseren.

Wat was de aanleiding voor het gebruik van Quantitative Easing?

QE is bedacht om de problemen aan te pakken die ontstonden toen conventionele moderne bankpraktijken een recessie niet konden voorkomen. Het primaire doel van QE is het verhogen van de inflatie (om deflatie te voorkomen) - en renteaanpassingen zijn een van de belangrijkste instrumenten die centrale banken gebruiken om de inflatie onder controle te houden. Wanneer het lenen en de financiële activiteit vertragen, kan de centrale bank van een land het tarief verlagen om het voor banken betaalbaarder te maken om leningen te verstrekken. Wanneer daarentegen de dingen een beetje te vrij zijn - met uitgaven en krediet naderen risicovolle niveaus - kan een hogere rentevoet fungeren als een soort van stop.

Is Quantitative Easing effectief?

Kort na het einde van de financiële crisis van 2008 bracht het Internationaal Monetair Fonds (IMF) een nota uit waarin QE werd besproken als een effectief onconventioneel monetair middel. De analyse omvatte vijf grote centrale banken: de Amerikaanse Federal Reserve, de Europese Centrale Bank, de Bank of England, de Bank of Canada en de Bank of Japan.  

Elke instelling maakt gebruikt van een unieke strategie, maar de meeste van hen hebben de algehele marktliquiditeit dramatisch verhoogd. Het rapport beweert dat de interventies van de centrale banken succesvol zijn geweest en dat verhoogde liquiditeit belangrijk was om een langdurige economische crisis en een inzinking van het financiële systeem te voorkomen.

QE is echter niet altijd effectief en het is sterk afhankelijk van de context en strategie. Veel economieën die experimenteren met QE (of een vergelijkbare aanpak) hadden niet het gewenste effect. Als het niet goed wordt geïmplementeerd, kan de handeling van het injecteren van geld in de economie en het verlagen van de rentetarieven onverwachte en ongewenste resultaten veroorzaken. Hieronder een opsomming van enkele van de mogelijke voor- en nadelen.

Potentiële voordelen en positieve effecten

• Meer leningen: Vanwege hun toename in fondsen door de aankoop van activa door de centrale bank, moeten de banken worden aangemoedigd om meer leningen te verstrekken.
• Leningen verhogen: Consumenten en bedrijven zullen eerder nieuwe leningen aangaan als de rente laag is.
• Meer uitgaven: Consumenten zullen hun uitgaven verhogen door nieuwe leningen en leningen die meer geld genereren. Met lagere rentetarieven is het niet zo aantrekkelijk om geld om een spaarrekening te hebben staan.
• Banengroei: Wanneer bedrijven via leningen meer kapitaal hebben en meer verkopen als gevolg van toegenomen consumentenbestedingen, worden ze aangemoedigd om meer werknemers aan te nemen.

Potentiële nadelen en negatieve effecten

Veel specialisten uiten hun bezorgdheid over het feit dat QE eenvoudig een makkelijke uitweg is voor grote, structurele problemen die uiteindelijk de economie zullen benadelen. Enkele mogelijke nadelen zijn:

• Inflatie: De toegenomen geldhoeveelheid als gevolg van QE zorgt uiteraard voor inflatie. De concurrentie voor producten zal toenemen omdat er meer geld circuleert, maar er is geen toegenomen aanbod van goederen. De hogere vraag leidt tot hogere prijzen. Als het niet goed wordt beheerd, kan de inflatie snel stijgen, wat leidt tot hyperinflatie.
• Geen gedwongen leningen: In QE zijn commerciële banken bedoeld om het geld te gebruiken dat zij van de centrale bank ontvangen om meer leningen aan te bieden. Maar er is niets in het proces dat van hen vraagt dat te doen. Toen QE bijvoorbeeld aanvankelijk in de VS werd toegepast na de  financiële crisis van 2008, hielden veel banken vast aan hun pas ontdekte rijkdom in plaats van het te verspreiden.
• Meer schulden: De verhoogde leningen kunnen ertoe leiden dat bedrijven en consumenten meer lenen dan ze zich kunnen veroorloven, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de economie.
• Impact op andere beleggingsinstrumenten: De obligatiemarkt reageert vaak negatief op instabiliteit en abrupte wijzigingen, die vrij vaak voorkomen nadat het QE-beleid heeft plaatsgevonden.

Voorbeelden

Sommige landen waarvan de centrale banken Quantitative Easing hebben gebruikt, zijn onder meer:

• Bank van Japan: 2001-2006 en 2012 (Abenomics).
  De QE implementaties hebben hun financiële problemen niet verlicht. De Japanse yen werd zwakker ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de kosten van de invoer namen toe. 
• Verenigde Staten: 2008-2014. 
  De VS hebben driemaal een QE-ronden geïmplementeerd om de huizencrisis en de daaropvolgende recessie aan te pakken. De economie herstelde zich, maar of het te wijten was aan QE is discutabel. Een vergelijking met Canada, die geen gebruik maakte van QE-bankpraktijken, onthult geen opmerkelijk verschil.
• Europese centrale bank: 2015-2018. 
  Europa heeft een aantal missers gehad, met een stabiele inflatie, een daling van de werkloosheid en een sterke economie van 2017, maar het heeft nog steeds te maken met een niet toenemende loongroei en stijgende rente.

Samengevat

Als een onconventionele monetaire strategie heeft QE mogelijk een aantal economieën geholpen met het herstel, maar het is een controversiële strategie. De meeste potentiële risico's, zoals hyperinflatie en buitensporige schulden, zijn er nog niet van gekomen, maar sommige landen die QE hebben geïmplementeerd, ondervonden valuta onstabiliteit en een nadelig effect op andere economische gebieden en markten. De consequenties op de lange termijn zijn niet duidelijk genoeg en de effecten van QE kunnen heel verschillend zijn, afhankelijk van de context.